Ons haar wordt geknipt, geföhnd en gekleurd en in modieuze kapsels gemodelleerd. Karakter eigenschappen worden geassocieerd met een haarkleur of –dracht, bijvoorbeeld donker is duister en aards of blond lichtzinnig en hemels. Simpelweg betekent krullend haar levendig en steil saai. Sommige kapsels onthullen intelligentie of afkomst zoals de suikerspin, een matje en de vetkuif. Het domme blondje. De keuze voor een bepaalde haardracht staat soms in verband met cult gedrag, bijvoorbeeld in de hanenkam bij de punker of de tonsuur van de monnik.
In de pruikentijd droeg men het nepkapsel statig in pompeuze ijdelheid en tegenwoordig is al onze lichaamsbeharing gekapt en/of geschoren. Haar is relevant.
Foto Maayke Schuitema door Bianca van der Werf.
In het recente werk van de schilderes Maayke Schuitema (Den Haag, 1974) is haar het onderwerp.
“Haar is verleiding, het beweegt en is levend, het staat voor vitaliteit en gezondheid. Ons kapsel geeft ons status. Haar is erotisch en het karakteriseert het individu” zegt Maayke Schuitema.
De kunstenares werkt al langer serieel aan de verbeelding van de identiteit van de vrouw in diverse rollen van eega, moeder, dochter, vriendin en zuster. Schuitema’s beeldend werk is een opmerkelijke en succesvolle hybride in de schilderkunst. Zij combineert de linoleumsnede met schildering en potloodtekening. Die technieken versmelten in een bewerkelijke achtergrond, de huid. De soms afwijkende formaten, de repetitieve productietechniek, maar vooral de fragmenten tekst getuigen van affiniteit met de affiche en met het werk van de Avant-garde uit het Interbellum en het constructivisme.
In het stijlvolle werk van Maayke Schuitema is het haar nadrukkelijk beeldbepalend ingevuld. De haardracht is die van een hedendaagse fee of een feeks, van de godin Venus of de Medusa, van de oermoeder of de heks. Het haar golft en is levendig maar het kan ook verstrikken en misleiden.
In haar jeugd volgde Maayke klassieke dans aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Die jaren vormen een belangrijke ervaring, want het verband tussen lichaamshoudingen, doorzettings- en inlevingsvermogen en gemoedstoestanden zijn inhoudelijke en beeldende factoren in haar latere werk. Haar beelden ontwikkelen zich vanuit een deels intuïtieve observatie van de diverse rolpatronen van de vrouw. Die ‘role model’, de matrijs of ‘sterke’ vrouw in het werk van Maayke Schuitema is psychisch opgevat. De vrouw is de maangodin Selene, een tovenares als Hecate of een verleidelijke Medusa.
‘Medusa’ uit 2012.
De vrouw kijkt ons vragend aan tussen de gespreide vingers van haar uitgestoken hand door. Haar zwarte haar is weelderig uitgespreid in een immense bos kronkelende lokken. Het zijn geen slangen, maar het haar verbeeldt wel de verleiding die met de slang uit de tuin van Eden geassocieerd wordt. Slechts één oog is zichtbaar van de verstenende blik die degene treft die de klassieke Medusa recht in de ogen kijkt. Het gebaar van de uitgestoken hand is echter hulpeloos en afwerend, als een waarschuwing, kom niet nader. De verstening treft hier de Medusa zelf. Zij betwijfeld haar eigen lot, want haar verleiding vind plaats ondanks zichzelf.
Het werk blijkt inhoudelijk mythische bronnen aan te boren of is symbolisch geworteld in ons collectief geheugen. Het verbeelde wil in die zin het oer-model zijn in de actuele vorm gegoten. De vrouw is tegelijkertijd fysiek de afdruk van de matrijs en het ethische ijkpunt. Het is de naakte vrouw, gekleed in emotie, soms manshoog weergegeven. De kunst van Maayke Schuitema is geladen en zwanger van betekenis.
www.maayke.nl
Lees ook: Het haar van de ‘Madhouse Woman’ en de schikgodin Clotho onder Maayke Schuitema.
Allart Lakke, 2012.