Mephisto met Klaus Maria Brandauer(?), ik zag de film hoogstwaarschijnlijk in 1981. Ik herinner mij levendig zijn excuus voor collaboratie, ‘Ich bin nur ein Schauspieler!’ want zo eindigt het. Ondanks dat destijds mij de subtiliteit ontging en wellicht nog steeds gedeeltelijk, het einde was mij overduidelijk. De glijdende schaal van het kwaad.
Ik vermoed niet rustig te kunnen slapen omdat het wrikt en knelt in mijn opvatting over leed. Mooi gelul. Zou ik mijn ziel niet verkocht hebben als die mogelijkheid zich voor had gedaan?
Hoe ziet de hedendaagse duivel eruit? Ik zag meermaals de hellepoort van Rodin. Maar de hoofdbewoner, Satan, de aanstichter van alle kwaad was fysiek weliswaar niet daar, maar al wel voelbaar. Het zijn ‘slechts’ de dubbele deuren naar zijn domein en beide zijn gesloten. Wat is het gezicht van het kwaad, er zijn vele namen te noemen, want de handlangers zijn eindeloos. En ook een clown kan kwaadaardig zijn, want de duvel heeft vele gedaantes.
Maar Satan? God is dood, maar de duivel niet.
Een masker had ooit en dat is in de ontwikkeling van gezichtsherkenning bij jonge kinderen dus nog traceerbaar, de expliciete functie datgene te zijn wat het voorstelde. Keek het masker boos, dan was die figuur dus boos. Stem en beweging versterken die indruk. Per definitie iets engs. Het masker transformeert de drager in een buitengewone rol. De drager zelf is mogelijk een soort tovenaar, een shamaan. Hij speelt of wordt een dier, een beer of een vogel. Het masker zelf is van een oneindige variatie. In gebruik veroorzaakt het een soort van voodoo, trance. Een hecht geloof van drager en publiek is noodzakelijk.
Om het masker te doorzien moet men taboe overschreidende gedachtes hebben ontwikkeld of voorzichtig uit de droom geholpen worden. Men treedt buiten het kader van de eerdere sociale orde en ondergaat initiatie door het onthulde geheim. Een dergelijke ontmaskering is Sinterklaas en de Kerstman eigen. Maar ook sneeuwwitje of aliens. En de maskers uit andere culturen.
De geschiedenis van het masker mondt gek uit in het gebruiksvoorwerp, de helm, dat in functie geschikt lijkt voor de oorspronkelijke wensfuncties, die uitgedrukt werden door maskers, namelijk naar bovennatuurlijke ervaringen. Vergelijk bovenstaand vogelmasker voor de suggestie van vliegen, en de diepzeehelm om te overleven op grote diepte. De helm en het masker maken een vorm van transformatie mogelijk en dienen ter bescherming. Terwijl het voorwerp wordt gedragen ondergaat men een ‘andere’ wereld.
Men moet vervolgens de observatie niet omdraaien, zoiets doet von Däniken?
Beide voorwerpen zijn kledingstukken, masker en helm. Functioneel. De eerste ceremonieel en de tweede effectief. De eerste is ontstaan uit bijgeloof en de tweede uit wetenschap, het vermengt zich hier.
De honderd meter, een wereldrecord en de titel voor Usain Bolt. Hij maakt zijn karakteristieke pijl en booggebaar. Hij liep al 9.69. De start. Gaat het in één keer goed? In 9.58, onvoorstelbaar. Usain Lightning Bolt!
Met een veer kunnen doden, op afstand. Dat kan de shamaan.
Is de duivel in de pornografie?
Allart Lakke, zondagavond 2009.