In rotsgraveringen in Amerika zijn afbeeldingen te vinden van Kokopilau of Kokopelli als een insect met een bult. Of als een haas.

Iihyphallic oftewel met erecte penis.

De locust, de sprinkhaan of de krekel variant met bult.
Deze oranje versie is mijn ontwerp (naar een ander origineel). Het ontbreken van een stuk poot en de bochel zijn kenmerkende Kokopilau mankementen. De fluit of snuit heeft hier de functie van zuigen, leegzuigen. Het is een snuit om nectar uit de bloemen op te zuigen.
Is het de cicade zoals op deze website wordt beweerd. Cicadas – sometimes erroneously called “locusts,” which are actually certain grasshoppers – belong to the Homoptera, an order of insects distinguished by piercing and straw-like sucking mouthparts.
http://www.desertusa.com/mag06/sep/cicada.html

Aantekeningen over de bult of de bochel van Kokopilau. En over de manke poot, de horrelvoet, die Kokopilau eveneens zou hebben gehad. Het gebrek, maar vooral de bochel.
Bultenaar. Bochelaar, bultrug. Hunchback. Humpback. In het Duits: Buckliger en Buckeliger.

The “Lucky Hunchback” mosaic from the House of the Evil Eye, 2nd century Antioch. Similar to the Evil Eye mosaic, this mosaic depicts an ithyphallic (i.e. well-endowed) dwarf and the Greek inscription KAI CY (“And You”).
Magic and curses were significant worry in late Roman society. The mosaic reflects the vulnerability felt by the inhabitants around doorways and passageways, where the misfortunes of the envious eye could be brought in by outsiders.
Antakya Museum, inv. 1026/a.

Foto copyright Dick Osseman.
Voor Griekse en Romeinse begrippen een scabreus grote lul, onmiskenbaar wordt hier vruchtbaarheid en voortplantingsdrift getoond.
De mozaïek vloer is te zien in het Hatay Archaeologie Museum in Antakya in Turkije. Het verbeelde getuigt van het geloof in de gelukbrengende kracht van de gebochelde of zijn kwaad afwerende effect. Opgeroepen bij een deur of doorgang plaatst het de bultenaar als staande op de drempel van een andere wereld, die van de mythe en het sprookje. Hij wordt als iemand die van die andere wereld deel uitmaakt, onnatuurlijk of bovennatuurlijk.

Er is de hechte verwantschap met de dwerg.
De dwerg en de gebochelde zijn gedeformeerd, de een in grootte en de ander gekromd met een bult. Beide hebben een aards karakter. De dwerg werkt in de smidse onder in de vulkaan en een de gebochelde kijkt naar de grond en zijn bult is een heuvel, een berg. Beide kennen de dubbele deur.
De bultenaar functioneert als een contact naar de wereld van faeries. Vanwege zijn uitzonderlijke verschijning is zijn gestalte zoals die van de dwerg deel van die andere wereld, het sprookje, een bovennatuurlijke wereld.
De archetypische gebochelde is kwaadaardig en gevaarlijk en wordt met de liefde geassocieerd. Zowel dwerg als bultenaar hebben een groot geslacht.
Tweehonderd jaar voor Christus in het Hellinisme wordt het al duidelijk uitgebeeld.

Buckliger Zwerg. Date: 2. Jh. v. Chr. Time period: Hellenistisch
Groteskfigur, nackt, kahlköpfig, mit großem Höcker am Rücken (der Buckel besaß Glück bringende Bedeutung) und spitz vorstehendem Brustkorb, dünnen Armen und Beinen und großem Phallus.
Kunsthistorisches Museum Wien.

Maar de bochelaar kent ook hechte verwantschap met de status van de blinde, de dwaze en de simpelton. De zwerver. De mankepoot. De bedelaar. De kreupele, de lamme, de mismaakte of verminkte en dus verdrongene. Gedoemd tot een misbruikt en vernederend bestaan als een menselijke beast of burden. Leven in de spiegeling. Clownsfunctie, carnavelesk en grotesk. Uitvergroting. Het komische aspect is tegelijk tragisch. Het is een stigma. Een aantal positieve en negatieve connotaties worden duidelijk.
De bultenaar staat in de opvallende associatie met muziek en dans, wat eveneens bij Kokopelli terug te vinden is. De bult staat in verband met vruchtbaarheid en ongeboren kinderen. Een wijd verbreid bijgeloof is dat het aanraken van de bult geluk brengt.
Muziek is ook in het beeld van Kokopilau als sprinkhaan of krekel. De minstreel, de bard, de troubadour. En de nar en de zot, de joker en de clown. Grappig zijn moet de gebochelde om te overleven, ons gewone sterveling vermaken. Het is het lot van de mismaakte.

Wikipedia Nar:
Een nar was soms iemand die door afwijkende geestelijke of lichamelijke eigenschappen (mismaakt; ‘geestelijk beperkt’) onbewust de spotlust opwekte, soms een intellectueel die bewust spotte en politieke invloed had. Sommige talen onderscheiden beide figuren, zoals in het Engels (buffoon versus jester).

Tekening uit de serie Groteske figuren, 1621 – 1625,  een ‘Dwerg met fluit’ van Jacques Callot (circa 1592- 1635). Collectie Rijksmuseum Amsterdam.

Getiteld Gobbo speelt de doedelzak van Jacques Callot uit 1622. De Gobbi was een bekende troep van dwergen die optraden in de zestiende eeuw.

Feitelijk is een bochel een onnatuurlijke vergroeiing van de wervelkolom die leidt tot een vervormde ruggenbult.
Kyfose is in de geneeskundige term voor een bepaalde kromming van de wervelkolom. Kyphos is Grieks voor bochel.

Lange tijden was de bultenaar dus gedoemd tot de status van de eenzame, de buitenstaander, de  idioot en de verstotene, levend in een verplicht isolement. Randfiguur. Buiten het normale geplaatst. Mogelijk de zot. De dorpsidioot, een getolereerd, maar respectloos bestaan. Narrenrol. Belletjes om zijn komst aan te kondigen. Reizende vrijgezel, verhalenverteller, zotte klap verkopend. Mogelijke compensatie in de rol van de buitenstaander, die geen grenzen kent. Obsceniteiten vertellend, roddels en achterklap, sappig opgedist. Aesop, Esopus is zo’n beroemde gebochelde verteller van fabels.
De bult wordt positief opgevat als een bron van creativiteit. Gelukbrengend. Vruchtbaarheid en verwant met de geboorte. Mogelijk in de gelijkenis met de buik van de zwangere vrouw.
De bult is een puist. Voorspellende gaves?
Wie en wat is de mythische bultenaar?
Een diep geworteld bijgeloof is dat het aanraken van de bochel zou zijn als een rituele, geluksbrengende handeling.

Soms gaat dat betasten van de bult vrij ver. De Menhir van Kerloas of Kerveatoux bij het dorpje Plouarzel is bijgenaamd de gebochelde, Le Bossu, vanwege twee prominente knobbels onderaan de steen. Het gevaarte van 150 ton is met negen-en-een halve meter hoogte de grootste rechtopstaande menhir in Bretagne en vijf millennia oud. Het wrijven langs de beide bulten op een meter hoogte zou de zwangerschap beïnvloeden of de vrouw het gezag thuis brengen. De koppels moesten de handeling naar men beweert naakt uitvoeren.

Soms lijkt het effect van de aanraking van de bochel onopgemerkt te blijven. De Morro de Corcovado (de Bochel in het Portugees) in Rio de Janeiro met de staande Cristo Redentor (38 meter) er boven op reikt bijna 750 meter hoog. Bovenop de bult wacht de verlosser en de verlossing door over de Bochel te wandelen.

De bultenaar in een sprookje.
De bultenaar fungeert als link naar de wereld van fairies. Met name het sprookje van de twee bultenaars is wereldwijd verbreid.
Een gebochelde kleermaker hoort ’s nachts het gezang van kaboutertjes. Hij benadert hen en suggereert om het gekke liedje over de dagen van de week verder uit te breiden. De bultenaar danst en zingt de hele nacht met hen mee. Als beloning nemen de kaboutertjes hem zijn bochel af. De man vertelt het gebeurde aan zijn gebochelde lotgenoot. Die verwijt hem de verkeerde wens te hebben laten vervullen, want in plaats van schoonheid zou hij rijkdom gewenst hebben. Als de tweede gebochelde die nacht de kaboutertjes denkt te kunnen helpen, worden ze boosaardig en geven hem er de bochel van de ander bij na een misverstand over wat zijn wens betekent. Hij wenst namelijk hetgeen de ander had nagelaten. Hij bedoeld hetgeen de ander had nagelaten te wensen, rijkdom, maar hij krijgt de bult.
Dus ongevraagd advies wordt niet altijd zoals gehoopt beloond en wensen kunnen riskante dingen zijn.
Opnieuw muziek en dans en tovenarij met de bultenaar als link naar de wereld van sprookjesfiguren.

Het is het lot van de bultenaar veroordeeld te zijn tot een rol op het toneel, op de bühne. Tot uiteindelijk bij Jan Klaassen zijn bult verdwijnt.
Lachen dus om de klucht of de dolkomische vertoning. Dwaasheid. Oorsprong in de Atelaanse komedie.

Volkstheater uit de Romeinse tijd. Genaamd naar de stad Atella, die bij Napels lag. De kluchten werden geïmproviseerd. Er kwamen vier vaste personages in voor: de clowns Maccus en Bucco, Pappus, een seniele oude man, en Dossenus, een bultenaar met een scherpe tong. De rollen werden door gemaskerde acteurs gespeeld. Ze hadden een grote fallus voorgebonden. Maccus zou de voorvader van Pulcinella zijn. Deze laatste is weer de stamvader van Jan Klaassen.
http://www.poppenspelmuseum.nl/nl/lemmas/atellaanse_komedie.html

Dossennus of Dossenus is de oplichter, een dronkaard en gebochelde, sluwe veelvraat in de Atelaanse klucht. Maccus wordt later de Harlekijn en Bucco wordt de Pierrot.
Jan Klaassen heeft oorspronkelijk hetzelfde uiterlijk als Pulcinella namelijk een hoge bochel en een puntige buik.
Pulcinella is een figuur uit de Italiaanse theatertraditie, de commedia dell’arte. Pulcinella zit vol fantasie en is zeer creatief, een boertig type.

Polichinelle (Pulcinella), c. 27 x 19 cm. Chez N. Bonnart, c. 1650. De Italiaanse Pulcinella baart zelfs kinderen.

Jan Klaassen. Een bruut met een bochel en een puntige buik.

Onze Jan Klaassen in het poppenspel is dus ontstaan uit de persistent mismaakte grappenmaker. De spotlust en de clownsrol is in India voor de figuur van de gebochelde Vidusaka (Vidushaka, Vidhusaka, Vidouchaka) een clown, goochelaar of joker. Men noemt de bultenaar Karagöz (rechts) en zijn opponent Hacivat in Turkije.

Bekende historische bultenaars.
Aesop (c. 620–564 BC) was a fabulist or story teller credited with a number of fables now collectively known as Aesop’s Fables.
Pepin the Hunchback (ca 767-811).
Godfrey IV, Duke of Lower Lorraine (gestorven 1076).
Margaret of Bavaria (1442–1479).
Variant. Krates van Thebe (ca 365 – ca 285 BC) Zijn naam werd later een eponiem voor misvormde mensen of ietwat koddige, eigenaardig of komieke personen.

De bultenaar in het theater en de film.
Rigoletto van Verdi. De hoofdrollen zijn voor de gebochelde hofnar en zijn dochter.
De dansende bochelaar Riff Raff (boven) uit The Rocky Horror Picture Show. Beangstigend cliché van geveinsde vrolijkheid, het dansen op een graf.

For a few dollars more. De scene getiteld Smoker.
Op Youtube in anderhalve minuut met Klaus Kinski als de vernederde bultenaar. Hier wordt de bult gebruikt om een lucifer aan te steken, het geloof dat de aanraking met de bochel geluk brengt wordt in een uitdaging tot uitdrukking gebracht. De bultenaar blaast de vlam vervolgens zelf uit en neemt daarmee de uitdaging tot een dodelijk duel aan en zal dat uiteindelijk smadelijk verliezen.

Colima Hunchback Dwarf. The muscular male seated leaning forward, with short spread legs, hands to knees, arms akimbo, wearing a crescent-shaped pectoral, large head with protruding lips slightly parted, coffee-bean eyes, pierced earlobes, large spout at top of head, his back finely sculpted showing shoulder blades and curved spine. Burnished red and brown ceramic. Colima, West Mexico. Circa 250 B.C. – A.D. 250. 13 1/4 x 10 1/2 x 7 3/4 inches. Provenance: Dr. David Harner, Fayetteville, AK.

In de Mexicaanse Colima cultuur, vereerde men de bultenaar en de dwerg en bekleden deze een shamanistische rol in de gemeenschap. In religieuze zaken namen zij in vertrouwen de biecht af en zij werden in staat geacht om met de goden te communiceren.

Een gebochelde met een invloedrijke rol aan het hof bij de Inca’s. De Inca Koningin legt in een intiem gebaar haar linkerhand op het hoofd van haar kleine, gebochelde bediende.

Het beeld van Kokopilau als de rondtrekkende vrijgezel, een marskramer, een Azteekse handelseiziger (pochtecas) met de bult als een knapzak vol handelswaar of geschenken. De reiziger vol nieuws, die zijn komst aankondigt met fluitspel. Vol creativiteit. Iemand die de vrouwen bezwangert.
Opnieuw de voortplanting in samenhang met de bult. Fluit als symbool van de penis en de buidel vol mist of de zak vol met zaad. Het is een grappenmaker. Iemand die gek doet. Een prankster en een trickster.

Bij de Navajo bestaat de figuur Naaskiddi, de gebochelde. Naaskiddi torst een wolk op zijn rug waarin al het zaad van het plantleven is opgeslagen, zijn vergroeiing is veroorzaakt door die last. Daarnaast droeg Naaskiddi een staf van bliksems.

De bekendste bultenaar is ongetwijfeld Quasimodo de Klokkenluider van de Notre Dame van Victor Hugo. Het verhaal uit 1831 handelt over de onbeantwoorde liefde van Quasimodo voor de beeldschone zigeunerin Esmeralda. De mismaakte Quasimodo is als zuigeling te vondeling gelegd bij de Notre Dame en opgevoed door de diaken van de kathedraal, waarin de gebochelde werkt als de klokkenluider. Quasimodo ontvoerd Esmeralda in opdracht van zijn voogd, onder invloed van diens begeerte voor haar schoonheid. De ontvoering mislukt echter en de bultenaar wordt opgepakt, berecht en aan de schandpaal gezet. Esmeralda toont medelijden door hem water te geven.
Zij wordt enige maanden later zelf door omstandigheden beschuldigd van moord en hekserij en veroordeeld tot de galg. Het hoogtepunt, Quasimodo komt uit de klokkentoren van de Notre Dame aan een touw naar beneden gezwaaid en bevrijd haar. Als de zigeuners Esmeralda komen halen denkt Quasimodo dat zij haar zullen uitleveren aan de beul en hij vecht met hen. Esmeralda wordt ongezien weggevoerd door soldaten. De bultenaar zoekt haar vervolgens wanhopig boven in de kathedraal en kijkt dan naar beneden en ziet Esmeralda levenloos hangen aan de galg.
Quasimodo verdwijnt spoorloos.
Later vindt men in de grafkelder de ineen gestrengelde geraamten van een jonge vrouw en een man met een kromme ruggengraat.
Foto van Charles Laughton als Quasimodo in 1939.

Fluit Kokopilau aldoor hetzelfde liedje?
Die herhaalde vruchtbaarheidsthematiek van de bult of de zak en de fluit, het absurd clowneske van de fysieke mismaaktheid, muziek en dans, geluk en ongeluk, het grote geslacht en de jonge vrouw zijn elementen die voortdurend bij de verbeelding van de bultenaar opduiken.
Het is een overall tragisch beeld.

Humpback whale.
De bultrug walvis (Megaptera novaeangliae) behoort tot de onderorde van baleinwalvissen. Om vrouwtjes te verleiden zingt het mannetje een complex lied dat drie kwartier kan duren en onder water kilometers ver draagt. De zang is afhankelijk van de regio waarin het mannetje leeft en hij zingt hetzelfde lied jarenlang.

Allart Lakke, 2012.