De ontwikkeling van het begrip in de culturele ruïne, voorlopig eindigend bij Rembrandts geboortehuis door Hans de Bruijn.

Het gebouw in puin.
Het verval van het lichaam.
De restanten.
Etymologisch duidt de herkomst van het woord ruïne op ‘gevallen steen’.
Het begrip van tijd is in het werkwoord vallen vervat.
Ik heb uitgebreid rondgekeken m.b.t. het begrip ruïne.
Naarmate de tijd voortschrijdt ontwikkeld de mens uitdijende kennis over het verleden, de ruïne is een vergankelijke situatie, waaruit allerlei informatie te herleiden is.

Voorbij de ruïne is de complete puinhoop. Rotzooi. Een volledig onherkenbaar restant van een gebouw, een ophoping van puin. Maar herkenbaarheid/leesbaarheid is mede cultureel bepaald, kennis beïnvloedt het beeld. Een Inuit op de Noordpool, verzin ik, herkent de ruïne van een iglo, maanden nadat deze verlaten werd. Archeologen reconstrueren paalwoningen uit de Ijzertijd aan de hand van wat restanten onderwater.
Franse ruïnes zijn overwoekerd, Engelse met het gras eromheen netjes geknipt.
Sommige ruïnes zijn toeristische attracties.
Sommige ruïnes zijn gerestaureerd.
Sommige ruïnes bestaan slechts uit legendes, mythisch of sprookjesachtig, een Atlantis verzonken onder de oceaan.

Opvallend is dat de ruïne een sterke romantische connotatie kent. Het ultieme beeld van teloorgang en verval. Vergankelijkheid en weemoed over het verstrijken van de tijd. Het werk van Caspar David Friedrich.
De interesse in het onderzoek naar Zuid Amerikaanse culturen is ook negentiende-eeuws. Van groot belang zijn Von Humboldt en Catherwood. Relatief verse ruïnes uit de Maya cultuur. Interessant is om te zien op het werk van Catherwood in welke mate de natuurlijke begroeing van het oerwoud inmiddels de gebouwen overwoekerden. Daaruit is het mogelijk af te leiden hoelang geleden het gebied verlaten werd, of in elk geval het onderhoud aan de gebouwen staakte.

De oorzaak van het verval kan opzettelijke vernieling zijn of door verlaten te zijn met als gevolg ineenstorting door achterstallig onderhoud.
Pueblo Bonito, bewoning in kiva’s. door het ontbreken van de houten ladders is het beeld onduidelijk, onleesbaar. Het geheel lijkt op het inwendige van een klok. Ook de daken ontbreken.

Het lijkt erop alsof in het oog van de beschouwer het gebouw herkenbaar moet zijn in de oorspronkelijk functie en staat. D.w.z. dat ruïnes uit andere culturen anders ‘gelezen’ worden. De ervaring verschilt in de ruïne van een christelijke kerk of een Griekse tempel of onder de stenen van een Drents hunebed.
Het hunebed geen ruïne? Het diende oorspronkelijk onder een opgeworpen heuvel te zijn geweest, het is een restant van het bouwwerk. Het bouwwerk was een grafplaats.
Of die ruïnes als soorten vergeleken met soortgelijke ruïnes van andere continenten. Graftombes.
Alhoewel die ruïnes even verlaten en in verval zijn is de gevoesl ervaring anders? De projectie van wat teloor is gegaan is mogelijk oningevuld, indien de beschouwer geen kennis heeft over die bepaalde cultuur. Het zijn slechts brokstukken zonder relatie tot een helder beeld van het oorspronkelijke gebouw. Het gevoel van verlatenheid is mogelijk groter, ongrijpbaar.

Wat is de status van een reconstruktie door het Westen van ruïnes in Zuid Amerika.

De Zonnepoort in Tiwanaku, gerestaureerd en verplaatst! Een poort zonder gebouw. Een deur naar nergens. De oorspronkelijke breuk is hoogstwaarschijnlijk aardbeving gerelateerd. Zie ‘De Zonnepoort.’

De rokende puinhopen van de Twin Towers in New York. Een premature ruïne. Vers.

Op de weg naar Groningen, passerend bij Almere staat aan de rechterkant van de weg een groot, grijs, onaf gebouw, het zou indien afgewerkt een soort pastiche van een burcht moeten zijn geworden. Een hoge toren en een skelet van een bouwwerk. Het zal nooit afgebouwd worden, de werkzaamheden liggen al jaren stil. Het is ruwbouw in beton. Wat is de status van het bouwwerk? Het ligt niet in puin alhoewel het verval inmiddels heeft ingezet, het is ongebruikt. Onaf, een ruïne?

De marsvelden van Neurenberg, de betonnen tribunes. Ruïne?

Als het gebouw zijn oorspronkelijke functie verliest, wat is de status van het gebouw? Herbewoning van Avesbury?

Wat te denken van het hergebruik in ‘nieuwe’ rituele functie van Stonehenge?

Hoe verhoudt zich restauratie of hergebruik van het gebouw tot het verleden en de oorspronkelijk functie? Het Volkenkunde Museum in Leiden is gehuisvest in een voormalig ziekenhuiscomplex.
De Rijksdag in Berlijn, waarbij de geschiedenis zichtbaar moest blijven, nieuw  en met grafitti en kogelgaten.

Hoe de gebouwen taxeren, die in functie van ideologie veranderen, na restauratie, alhoewel de functie als zodanig gelijk blijft. De ‘Neue Wache’ in Berlijn. Gebruikt als getuigenisplek.

Een ‘echte, oude’ ruïne in tegenstelling tot de ‘onechte, nieuwe’ ruïne of de verse ruïne.

Echt en onecht. Slot Neuschwanstein in Beieren tegenover het Sleeping Beauty castle in Disneyland, op de eerste geinspireerd.

Follies. Kirkeby.

Het begrip of de beleving van de ruïne is mede cultureel bepaald.
‘In Japan worden tempels regelmatig compleet vernieuwd, blijkbaar is de materie niet dragend in hun geloofsbeleving. Het is tegenovergesteld aan de wijze waarop Europa haar monumentale kathedralen behandeld, namelijk restoratief. De heiligheid is in de materie of verkleefd aan de materie.’ In ‘Nogmaals, waarin huist het kwaad?’
Het belang is in Japan gelegen de plek, maar niet de door mensen vervaardigde architectuur. In het Oosten vereerd men daarentegen bizarre, natuurlijke stenen, die als filosofische krachtstof functioneren, miniatuurbergen. En Bonzaiboompjes.

Mijn interesse in het afbakenen van de ruïne als onderwerp is gelegen in de verwantschap met krachtstof, schuld en lading van een plek. De mentaliteit.
Een ruïne is een restant met lading. Door de mogelijke rekonstruktie, archeologisch verantwoord onstaat het verleden opnieuw zichtbaar en leesbaar. Verschillende bouwfases kunnen zelfs ontleed worden. Soms worden de bouwwerken onaf gelaten. Een rekonstruktie zou die bouwlagen eveneens in zich moeten dragen. Een glijdende schaal van natuurlijk landschap naar gecultiveerd en andersom.
Hopeloos ingewikkeld.

Het hergebruik van bouwmateriaal, van stenen. Het is een apart onderwerp, het gesleep met stenen. The Lion’s Gate. Baalbek.
In ‘Het herstellen van het taboe’ Tiwanaka of Tihuanaka in Zuid Amerika.

Kunnen we de weeklacht horen van de vermoorde?
De re-enactment in het ritueel, het offer.

‘Du bist ein Schreibtisch-murderer, aren’t you!’