“Mijn werk gaat over het mislukken van de zoektocht naar het absolute en het toch moedwillig vasthouden aan de droom van perfectie in de loop van de geschiedenis. Het gaat over het herzien van wat we al weten door in de kunstbeschouwing een stap opzij te zetten.”

Quote Thomas Raat (Leiderdorp, 1979) in een publicatie ten tijde van “Here 3”, 2008.

Ik citeer het en Thomas zegt daarop; ‘Op een gegeven moment gaan de woorden een eigen leven leiden.’ Hij heeft er niets mee, dat typeert hem, zijn houding is ambigue en zijn werk heeft dan ook iets ongrijpbaars in de betekenis die het oproept. Als het dit is dan kan het niet dat zijn, maar dat is het ook, dus is het niet wat het in eerste instantie leek en het gevolg daarvan is dat het helemaal geen van beide is. Het werk lost a.h.w. op door de opeenvolging van betekenislagen. Vervalsing, authenticiteit, geloof structuren, waarde, het is een terrein vol boobytraps en valkuilen.

De dubbele moraal is Thomas Raat eigen, het wordt methodisch toegepast. Pas door het waardeoordeel uit te stellen ontstaat begrip. Voorbij het dilemma, achter een paradox, het bevragen van een onwerkelijke waarde. Maar hoe doe je dat, je waardeoordeel uit stellen? Het werk van Thomas Raat is een gezonde poging.

 

De Dronken Christus is herhaaldelijk tijdens het vervaardigen fysiek bespot geworden. Maar dat heeft Christus natuurlijk tijdens zijn leven al allemaal doorgemaakt, dergelijke vernedering.

De materie wordt negatief geladen? Is vloeken tijdens het schilderen van invloed?

Thomas Raat stelt zich herhaaldelijk voor hoe het zou zijn om te geloven, in de Here. Hij predikt dan, als door het spreken in tongen. Of heel irritant, hij gaat mij proberen te bekeren.

‘Het is de vraag wie er hier dronken is, en als wij het zijn of dat wij de Here dan wel kunnen begrijpen.’ spot Thomas Raat. “Niet?! dan is het Christus die dronken is.’ Either way, you loose.

 

Thomas Raat ‘beamt’ de slordig geschreven tekst ‘Das sprechen von Joseph Beuys wird überbewertet.; Hij vind zijn eigen handschrift (wie niet) irritant. Het doek gaat plat op de grond. ‘Okay.’zegt Thomas, hij bukt zich over het doek, zojuist met houtskool beschreven. Met een kwast worden de letters geschilderd. De tekst. Hij kreunt van de inspanning.

De tekst is in zwart en wordt bijgewerkt met een soort olie goedje dat roest veroorzaakt, geleend van Casper Faassen. Een paar vlekken ontstaan. ‘Een biertje lang even drogen.’ zegt Thomas. Het doek begint te druipen. Hij herstelt het gedeeltelijk.

 

‘De esthetiek van Beuys is afgewogen, maar tegelijk is het een anti-esthetiek. Mark Manders is zo’n volgeling. Ontzaglijke bewondering maar ook een haat, zo’n jongetje dat je zou pesten op het schoolplein. Werk is heel goed. Ik doe het zelf nu. Maar het verschil is groot, ik ben nooit mijn eigen werk geweest. Ik ben mijn onderwerp niet.’ beweert Thomas Raat.

‘Ik dacht aan een vrij frontale foto, maar nu wil ik het eerder ‘far away’, in tegenstelling tot de Newman-foto, het hele werk, in de hoek links van het toilet,, een pijnlijke plek, misschien moeten de vlaggetjes erbij, i.i.g. de hele vloer.’

 

Dan komt de tijd, het moment dat we met vet moeten werken. We moeten dus met boter uit pakjes schrijven. Ik smijt de blokken erop. Die kwakken vet zitten goed. ‘Het heeft een pamflettair, punk uiterlijk. Dat dan opgehangen in de hoek van de achterwand op de zolder van het pand, en op de vloer rommel. Het is een uitspraak, zoiets als schijten in een hoek, het soort onvermogen dat plaatsvind in een hoek ergens ver van alles, zielig.’ zegt Thomas.

‘Moet je geen geen prop, zoals een zichzelf bevredigende vrouw op de voorgrond? Dat doet het altijd goed!’ opper ik.

‘Ik beschouw dit werk even gewichtig als Lethal Label.’

Maar de sfeer is totaal anders, klinisch afgewogen.

‘Omgeving van de zolder heeft een prettige sfeer. Het is vergelijkbaar aan een soort puber die om aandacht schreeuwt; nou, wat moet ik dan.’ zegt Thomas Raat afgewogen.

We slepen het bevette doek en een bouwlamp op staander naar de zolder. We fotograferen de situatie. Hm. Er moet nog één en ander gebeuren.

 

‘Momenteel ben ik bezig met wat jij de dubbele deur noemt, uittreding. Gebruik van drugs. Ik heb een aardig cv wat dat betreft. Ik was dertien jaar, hier om de hoek bij de spoorbomen, daar is een industriepand, voor een knaak kocht je daar een ‘papertrip’, een halve vierkante cm papier met een plaatje erop. Het papier is de foto van Beuys, vreemde link. Een AV is een stukje papier met een soort print in de liquide lsd gedoopt, daar snijden de verkopers een halve centimeter bij een halve centimeter van uit en dat is wat je opeet, een klein stukje papier. Mijn eerste drugs ervaring was op dertienjarige leeftijd. Nadruk lag toen op luisteren naar muziek, de reden waarom ik drugs nam, direct, drugs nemen. Ik heb te vroeg gerookt en gedronken, maar ik heb gelukkig een redelijk uiterlijk.

 

Wil je op zoek naar beleving, dan kan dat op een rationale manier of oer-manier, Dat laatste is letterlijk opgevat, het verplaatsen of transcendentie. De Chiroco transcendentie, je moet je eraan over geven, jezelf laten foppen door een hallucinant beeld. Mondrian is exact gelijk uitgangspunt, geloof. Mijn laatste groep werken zijn door het uitvoeren, in de leesbaarheid oftewel de mogelijkheid daartoe zoveel mogelijk beperkt. Die toegang tot het transcendentale ondermijnen, daar werk ik aan. ’ zegt Thomas Raat in één adem zucht, als we spreken over het cirkelvormige werk met tekst.

‘Ik heb die muur painting in Mechelen en de foto in London gedaan. Het uit de hand snijden van de letters is belangrijk, de eigen fouten, tot ze helemaal droedelig worden.’ De tekst luidt. What the eye can’t see. What the ear can’t hear.’ Tja. Godver…

Okay. Thomas Raat gaat telefoneren. Oscar, van Kraak en Smaak, Thomas zegt ‘Ik heb goed gewerkt, ik bel in een impulse reflex. Half uur dan. Okay. Hoi.’ Tja. Uittreding.

 

‘Het is allemaal niet zo heel voor de hand liggend.’ Zegt hij over New York.

 

Momenteel, ik schrijf juli 2009, vat Thomas Raat (1979, Leiderdorp, bijnaam de Braziliaan) een tentoonstelling tegelijkertijd als een installatie op. Één werk. Een ‘gesamptkunstwerk’ en een statement. En dan een in zichzelf strijdig statement, vanuit meerdere perspectieven. In essentie vormt het werk een merkwaardige, immorele leegte, die groeit en consequent zichzelf voedt. Het is esthetisch verpakte on-ethiek. Beslist disfunctioneel werk.

Kunst.

En de werking van de kunst van Thomas Raat is desoriënterend, ondermijnend. Begrip ontstaat door het uitstel van oordeel.

Te herleiden naar de werking van onder meer het zwarte vierkant van Malevitch.

Werk van Thomas Raat veroorzaakt een transformatie in waardeoordeel door inhoudelijke en/of fysieke aantasting etc. Van betekenis is ook het begrip; The Horse Cure, de methodiek van Edward Munch. Geloof structuren worden ontbloot. Er is een soort jaloezie op de overtuigingskracht ten tijde van het modernisme. De sfeer van revolte. Een verlangen naar geloof. En de beschadiging van vertrouwen bij het verlies daarvan.

 

Thomas bespreekt kort een optie. Een krantenfoto van een stuk steen, de eerste vondsten van symbolisch denken dus dat leidt tot artisticiteit, menselijke sporen in de vorm van kras patronen. Rode oker met diepe groeven, waardoor de sterke, rode lijnen zichtbaar worden. Mythisch, abstract denken? Thomas zegt de tekening niet mystiek op te vatten. Ik vraag naar de bewoordingen in het artikel, namelijk abstract en mythisch. ‘Dat is de beschrijving, niet concreet bedoeld van toepassing op de tekening.’

En oorspronkelijk, hoe is de tekening bedoeld?

‘Ik ben niet in de mystiek geïnteresseerd. Voor wat het waard is voor zover het iets uitbeeld, het is mogelijk van oorsprong vanuit een drang naar dat het iets uitbeeld. Whatever.’ zegt Thomas.

Men neme een stuk klei. De vorm en sporen worden relatief uitvergroot, mogelijk in glazuur. Men bevrage onze artisticiteit.

 

‘Was ist ist, was nicht ist, ist möglich.’ Luidt de merkwaardige tekst. ‘Nur was nicht ist, ist moglich!’ eindigt het. Niks beklijft.

 

De complexiteit van inhoudelijke relaties is inmiddels hecht verweven geraakt. In het werk van Thomas Raat. Het is een verknoping vanuit het standpunt m.b.t. het waardeoordeel geen positie in te willen nemen. Een positie waar a.h.w. vanuit indifference (absence of compulsion to or toward one thing or another / de afwezigheid van associatie) de onvermijdelijke en noodzakelijke keuzes gemaakt worden. Onder invloed van Marcel Duchamp. Diens opmerking over de functionaliteit van de propeller versus de esthetische kwaliteit van de sculptuur.

Mijns inziens is indifference een onhoudbare positie, ieder werk is een soort van paardensprong en het leidt een schaakspel zonder eind. Feitelijk lijkt de positie pas achteraf duidelijk, maar is daarmee dan alsnog welbepaald.

 

Esthetisch worden de plakwerken eveneens op hoog niveau uitgewerkt. Een duidelijk en vaardig handschrift is ontwikkeld. Een ‘eigen’ techniek. Naast het afbakenen van de inhoudelijke terminologie, waarin het onderzoek van geloof structuren, waardeoordelen bepalend zijn.

 

De obsessie met ‘Zwart Vierkant’ uit 1913 van Malevitch is een constante in het werk van Thomas Raat. Het zwarte gat. Het delirium, de vrije val. Een dieptepunt in cynisme?

Een zwart gat van reflecterend afdek plastic over een vermeend kindergraf. De scene van een misdaad.

Ik denk aan ‘Sheeting’ uit 2004. Een lijkwade. De paranoïde kleuring, gemene kleuren, een angst halo.

Zonder titel, floorpiece, jaartal 2006? Een van plastic tape en vuilniszakken gemaakt vierkant vel, waaronder de hint van een spieraam, aan de randen elk drie roze bakstenen van paraffine. De huid, het doek van het ‘schilderij’ is zelf vervaardigd. Van oorsprong zwart. Een afgeperkte plek, een verborgen doek. Is het de dood van een schilderij?

Een cirkelvormig werk met een zwarte drapering, die lijkt te vallen, op bollend. Eenzelfde werk in verf en plak plastic in de verzameling van Cooremans.

‘Broadway Boogie Woogie 45º’, 2007. Door de kleuring een combinatie van ‘Zwart Vierkant’ en Mondrians ‘Victory Boogie Woogie’.

 

De installaties moeten afzonderlijk besproken worden.

 

‘Alteration’, titel van de one man show in Transit in 2007. ‘Modification’, wijziging of verandering.

 

Hoogtepunt in het stellen van een statement, zo’n ‘gesamptkunstwerk’, was de presentatie MuMu in Space, London, 2008. De onderitel luidde; ‘misunderstanding and malice’, afijn andersom dan. Misverstand, misvatting of wanbegrip en ‘to do injury to another party’, ‘the intent to harm’, schadelijk gedrag.

MuMu, de neo-isten en James Churchwood, de oorsprong van de fabel. Het lelijke pamflet ‘Pamflet’, schreeuwerig en dom, irritant. Precies wat een pamflet is dus.

Ik herinner me de beslissing om de werken van Newman als kaarsen uit te voeren. De serie Mondrian. De ontmaskering van Sinterklaas. De aantasting van een reputatie. De devaluatie. Het waardeoordeel. Geloof structuren, in het engels ‘beliefstructures’.

 

Het thema van kunst vernietiging, waardeverandering is herhaaldelijk letterlijk uitgewerkt, in het beeld van de vernietiging of beschadiging.

‘Cathedra – After the Attack’, autonoom werk in een plak plastic uitvoering uit 2006.

Het thema is in het voortreffelijke werk ‘Lethal Label’ uit 2008, de C-print op aluminium. De fotografische kopie van een foto van Newman voor zijn werk maar tegelijk het gevolg van de ‘enactment’ van de vernietiging één op één speciaal voor de foto vastgelegd. Het doel was die foto, die een vreemde verknoping van gelaagde inhoud toont. Niemand vermoedt de slinkse wijze waarop hier de ‘vervalsing’ werkt. Het beschadigde schilderij is immers toch de Newman, de blauwe Cathedra van het Stedelijk Museum in Amsterdam, ooit aangevallen? Nee. Thomas Raat heeft het schilderij nagemaakt, een kopie, levensgroot en die vervolgens bewerkt met een stanleymes, na gesneden hoe het oorspronkelijke schilderij werd aangevallen. Uiteindelijk werd voor het doek geposeerd naar de wijze waarop Newman en een onbekende vrouw bij een soortgelijk doek staan. Opnieuw een kopie en het koppel staat merkwaardig dicht op het doek.

De dader is hier creator van de foto van een veronderstelde misdaad. De C-print is het werk. ‘Schweinerei.’

De Wall Painting in 1+9/9+1, Lethal Label Ii(?) uitgevoerd in 2008, is opnieuw een versie van de beschadigde Cathedra van Newman, nu rechtstreeks op de muur in plak plastic.

 

 

Voor de gelijknamige MUMu show in galerie de Expeditie in Amsterdam ontstond de sculptuur‘Three Kings’. Één derde van het beeld is Alexander Rodchenko, één derde is Carl Andre en één derde is Thomas Raat. Ik herinner me hoe de beslissing van de soclage tot stand kwam. Uitgevoerd in hout, smetteloos zwart gelakt. Een monumentale maquette. De staal strakke zwarte blokken, die in de verhouding van de zwevende sokkel terugkeren. De noodzaak van omcirkeling. Sculptuur.

Allart Lakke, 20-21 juli 2009.