Charles A. A. Dellschau (1830-1923) is een Amerikaanse outsider kunstenaar van Pruisische origine, hij wordt gezien als een visionair kunstenaar en een outsider. Oorspronkelijk een slager van beroep begon Dellschau met tekenen en schilderen vanaf zijn pensioen, van 1899 tot 1922. Het onderwerp is vrijwel zonder uitzondering de uitbeelding van luchtschepen, die hij Aero’s noemde. Het bestaan van de zogeheten Sonora Aero Club is een fictief deel van het werk van Dellschau. In zijn schilderwerk in logboeken wordt verslag gedaan van de activiteiten van die Sonora Aero Club. Een van de leden had de formule ontdekt van een anti-zwaartekracht brandstof, het zogenaamde NB Gas. Het doel van de geheime club was het ontwerpen en bouwen van het eerste navigeerbare luchtschip met het gebruik van NB Gas in de voortstuwing.
Dellschau hield een vorm van logboeken bij, waarin de dadendrang van de (fictieve) leden van de (eveneens niet bestaande) Sonora Aero Club, in de periode vanaf midden negentiende eeuw, werd vastgelegd. Hun missie is het ontwerpen en bouwen van de Aero’s, die op het NB Gas zouden vliegen. De tekeningen leggen de vooruitgang en soms ongelukken vast die in de nog prille luchtvaart geschiedden, maar Dellschau tekende vooral veel fantastische luchtschepen, de Aero’s. Hij creëerde een enigszins kinderlijke wereld van bizarre zeppelins, luchtballonen en houtje touwtje ufo-achtige luchtschepen, vervaardigt als door een in vliegen gespecialiseerde Jules Verne (1828-1905). Het werk van Dellschau toont verwantschap met Panamarenko (1940) en de outsiders Adolf Wölfli (1864-1930) en Willem van Genk (1927-2005).
Dellschau beschilderde in aquarel beide zijde van het papier en verwerkte krantenfoto’s en teksten in collages. In totaal zijn dertien boeken van hem bekend. Het zijn arbeidsintensieve werken met een onmiskenbare poëtische zeggingskracht. De verfijnde tekeningen zijn in hun doorwerkte vorm en decoratieve versiering als documenten. Door die precisie wordt het papier gewichtig en de feitelijkheid, de waarachtigheid benadrukt. Een realiteit en tegelijk de verbeelding van de heimelijke activiteiten van de Sonora Aero Club. Volgens de gecodeerde verhaallijn door de tekeningen heen is de club een tak van NYMZA, een groter geheim genootschap. Waarom was de club geheim? Achtervolgingswaan? Het was blijkbaar een bruikbare en werkbare fantasie, die zijn creativiteit aanspoorde.
Een paranoïde werkelijkheid of een behoorlijk ver uitgewerkte fantasie? Wat zegt het feit dat hij pas na zijn pensioen de fantasie vormgeeft? Hij zou een eenzaam bestaan sinds de pensionering hebben geleid op een zolder. Het is niet vastgesteld of zijn fantasiewereld bewuste fictie of een waanbeeld betrof. Het gehele oeuvre van Dellschau komt pas ver na zijn dood in de openbaarheid. Het was werkelijk geheim gedurende zijn leven. Het blijkt niet communicatief opgevat, het verslag zelf is de functie, niet de overdracht van informatie, maar het louter vastleggen.
Een centrale focus is doorheen het hele werk het ijkpunt van de verbeelding. Veel tekeningen zijn een zelfde soort, alsof het variaties zijn vanuit één bron. Het timbre van de kleuren doet de tekeningen gloeien. Het verval en de verkleuring versterken de melancholie die de toeschouwer ervaart bij het werk van Charles Dellschau.
Voor goede afbeeldingen: http://www.charlesdellschau.com
Allart Lakke, 2012.