The sea of Tranquility was de landingsplek van de Apollo 11 iop 20 juli, 1969 om 20:17:40 UTC 0° 40′ 26.69″ N, 23° 28′ 22.69″ E. Mare Tranquillitatis.
De bands The Doors en de Grateful Dead namen beide een nummer op “Ship of Fools” getiteld op hun respectievelijke albums Morrison Hotel (1970) en From the Mars Hotel (1974).
Afgelopen weekend zag ik een nieuw werk in het interessante thema ‘Ship of Fools’, wikipedia:
Ship of Fools is an allegory that has long been a fixture in Western literature and art. The allegory depicts a vessel populated by human inhabitants who are deranged, frivolous, or oblivious, passengers aboard a ship without a pilot, and seemingly ignorant of their own direction.
Het Narrenschip.
Het is specifiek de titel van het schilderij ‘Het Narrenschip’ omstreeks 1491, van Jheronimus Bosch, in de collectie van het Louvre in Parijs.
De aarde is als een schip in de ruimte op weg naar nergens.
En het is een ongenaakbaar en dreigend beeld, die oceaan stomer die recht op ons afvaart, waardoor de boeg van het schip boven ons uittorent. Zelfs als het gevaarte ons waarnam zou het niet, vanwege inertie, kunnen stoppen, het zal over ons heen varen. Een iconisch beeld, deze affiche uit 1935. En recentelijk gebruikt in de verfilming van ‘The Titanic’. Hetzelfde icoon wordt opnieuw tot leven geroepen door de internationaal succesvolle kunstenaar Hans Op de Beeck (1969) in een korte film getiteld ‘The Sea of Tranquility’.
Het was druk, ik zag het sublieme werk maar één keer en startte halverwege. De esthetiek en het raffinement in afwerking van de film is voelbaar geïnspireerd door de kwaliteit bij Matthew Barney, wat een uitstekende referentie is. Tevens is het esthetische resultaat expliciet technisch bepaald. Het geluid is perfect afgemonteerd en het beeld indien gewenst haarscherp. Het werk is afhankelijk van een virtuoze beheersing in de mix van het ‘model’ of de maquette en de computer, in de digitaal gegenereerde omgeving.
De opeenvolging van scenes begint als we een officier in smaakvol wit kostuum afscheid zien nemen van zijn chique vrouw. Het koppel woont in een luxe villa met kunst, een automatisch hek sluit hun woning af van de openbare ruimte. De man arriveert in de haven en blijkt de kapitein van een groot passagiers schip.
Een sequentie van events volgt die zich afspelen op de grote sea-liner, (in hun gloriedagen ‘Queens of the North Atlantic’ genoemd), bij Op de Beeck heet het enorme schip ‘Sea of Tranquility’. Zee van rust.
Mare Tranquillitatis (Latin for Sea of Tranquility) is a lunar mare that sits within the Tranquillitatis basin on the Moon.
Een maanzee dus. Maan- en zeeziekte. Waanzin. Ship of Fools.
De tekst van het gedicht ‘Narrenschiff’ (Het narrenschip) van Sebastian Brant, uitgegeven in 1494, vertaling wikipedia:
Wij varen rond door ieder land. Elke haven en stand doorzoeken wij. Wij varen rond met grote schade en kunnen de plek waar we moeten landen maar niet vinden. Onze rondreis is zonder eind, want niemand weet waar hij landen kan. En niemand rust, zowel overdag als ‘s nachts, en geen van ons slaat acht op de wijsheid.
Van de ‘oceanliner’ is het voorschip (naar de standaard stealth bommenwerper) radar gecamoufleerd gebouwd. De doffe boeg van het hoekige voorschip contrasteert daardoor hevig met het achterschip van verlichte kajuiten, het restaurant, de slachterij en de ballroom, de massagesalon en de plastische chirurgie kliniek, die zich alle aan boord blijken te bevinden. In de nauwelijks verlichte stuurhut observeren zwijgende officieren, de kapitein en stuurlieden de instrumenten, het is stil. Diep onderin de romp dreunen de motoren, slechts één mecanicien onderhoud de immense machines. Alles is schoon en efficiënt. De gangen tussen de kajuiten zijn lang, met vreemde hoeken en verlaten, een enkele vrouw wacht bij een lift.
Het is absurd, die camouflage van de boeg is op deze wijze niet functioneel, maar het achterschip blijkt echter eveneens in diezelfde merkwaardige hoekigheid gebouwd, die de radar camouflage veroorzaakt. Het schip is wel degelijk camoufleerbaar in haar geheel. Het is half een oorlogsschip.
‘Sea of Tranquility’, die rust is mogelijk tijdelijk.
Sonoor is het geluid.
Het is stil (of zoemen de lampen?) tijdens de operatie van een ooglid correctie, een irritante verwijzing naar ‘Un Chien Andalou’. Irritatie is een goed teken. Het is simpel en effectief. De ooglid correctie als ijdelheid en vanitas, (bij de aftiteling blijkt het een reële operatie te zijn) en het publiek waant zich slim in de herkenning van de verwijzingen. Aan boord is men van alle gemakken voorzien. Het geheel heeft een slepend karakter. Een lange scene waarin een soul zangeres een zwoel nummer zingt. Op de Beeck schreef de tekst van het nummer zelf.
Het is wat ‘overstretched’. Een oudere vrouw kijkt jaloers naar haar man, die de zangeres op het podium bewonderd.
Ik meen mij te herinneren dat het verhaal eindigt met de vrouw van de kapitein, die ’s avonds na patience gespeeld te hebben naar boven de trap op gaat, haar gehakte schoeisel achterlatend.
De aftiteling is smaakvol en verfijnd. De decors zijn af. De spanning in de personages is onder de oppervlakte en evident in het ontwerp van het schip. Mooi.
De naam van het fraaie schip is te horen in een liefdesliedje van Prince op het Batman album in ‘The arms of Orion’ lyrics uit 1989:
The arms of Orion that’s where I wanna be
Since U’ve been gone
I’ve been searching 4 a lover
In the Sea of Tranquility
I’m drowning without U here, my dear
Een oranje reddingsboei wordt sierlijk overboord geworpen.
Nee, ik dacht het even.
Outsider(?) Willem van Genk
Detail van de tekening ‘Brooklyn Bridge’
(drawing mixed media, collage, ca. 1960 – 1975, 98 x 178 x cm).
Allart Lakke, 2011.