Het effect van massa is waarneembaar in de supermarkt, in de uitstalling van de veelheid, de heftige kleuren en de repetitie, bijvoorbeeld bij de wasmiddelen met schreeuwende namen als Dash, Omo, Dixan, Biotex, Persil.
Aan een boom zo vol geladen, mist men vijf, zes pruimen niet.
Het lijkt allemaal gratis in de supermarkt tot aan de kassa.
Veelheid veroorzaakt het gevoel van overweldiging. Min of meer identieke elementen in grote hoeveelheden oftewel massa spreken mij aan, waarom eigenlijk? Hoe? De macht van een groep.
Ontstaat het effect door de menselijke ordening of juist in de waarneming van chaotische massa? Is het een vorm van gelijkschakeling of juist de ervaring van verschil.
Het effect, die overweldiging slaat terug op mijn identiteit, mijn zelfbeeld.

Het zijn horizontaal geordende hoeveelheden.
Het prehistorische Carnac, de eindeloze rijen staande stenen, ooit functioneel in rituelen rond zon en maan. De resterende 2600 stuks van de naar schatting oorspronkelijke 11.000 stenen. De ouderdom en de hoeveelheid zijn fysiek in het landschap aanwezig. Vergankelijkheid is voelbaar.

Land art.
‘Het Bliksemveld’ (1977) is Walter De Maria’s (1935) bekendste werk. Het bestaat uit 400 roestvrij stalen palen, op een hooggelegen woestijngebied in New Mexico, in een rooster patroon van 1, 6 kilometer bij 1 kilometer. De bliksem slaat hier sensationeel in tijdens onweder.

Een chaotiserende ordening van een hoeveelheid stenen volumes als monument.

Het Holocaust Denkmahl in Berlijn, een golvend veld van 2711 harde betonblokken variërend in hoogte van 20 cm tot 4,5 meter geplaatst met een smalle tussenruimte van 95 cm. Desoriëntatie bij betreding. Onaangenaam.

De saaiste vorm van hoeveelheid en ordening.
Minimal art van Carl André (1935).
‘Belgica Blue Field’, 1989. Vijftig identieke, stenen kubussen in een regelmatig patroon opgesteld. Gaap.

Chaotische massa of hoeveelheid.
Bijna honderd hamsters opgesloten in ballen, ‘Save the pets’ uit 2008 van de Nederlandse kunstenares Katinka Simonse (1979).

Het werk van de Engelse beeldhouwer Antony Gormley’s (1950) ‘Field’ uit 1991, bestaande uit een vloed van vijfendertigduizend gelijkaardige, maar verschillende figuurtjes van rode klei, randomlyen strak naast elkaar opgesteld.

Recent de Chinese kunstenaar Ai Weiwei (1957) met ‘Sunflower Seeds’ in de Tate turbinehal in 2010, gevuld met golvende bergen van miljoenen porseleinen zonnebloemzaden. Onmogelijke ordening, natuurlijke ordening. Zaad.

Chaotisch is gelijkschakelend, democratisch, daartegenover is ordening onderwerping, fascistoïde? Gemakkelijk gelul. Een verticaal beeld? De obelisk. De ruiterstandbeelden? Fallus.

En die horizontaliteit? Is het misschien dat grote hoeveelheden of massa ons in het concept van de kudde aanspreekt? En daardoor onrechtstreeks de belofte van het onuitputtelijke, de weelde en overvloed oproept. Veel is lekker.
Die afhankelijkheid van de kudde vee is een archetypische leefvorm. De tijd waarin de mens semi-nomadisch leefde. Als een gecombineerde boer-jager-verzamelaar, meetrekkend of anders gevestigd afhankelijk van de migratie van de kuddes.

De massa is gelijkgeschakeld en abundant, in overvloed. Overdaad. Tuin der Lusten. Tuin van Eden. Luilekkerland. Een vervulde wens. Het is die wens die de supermarkt onbewust vervuld.

Overvloed en kuddes? Van de tweeduizend afbeeldingen in Lascaux zijn er negenhonderd verbeeldingen van dieren. De beroemdste zaal is de Grote Hal van de Stieren, waar stieren, paarden en herten zijn geschilderd, 15.000 tot 10.000 jaar oud. Sommige schilderingen zijn in lagen over elkaar heen gewerkt. Mogelijk latere schilderingen. Bedenk, de belichting tijdens schildering was veranderlijk, de latere schilder zou de eerdere afbeelding niet gezien kunnen hebben. Mogelijk is het afbeelden zelf als bijzonder ervaren. Soms heeft de schaduwwerking van het licht op de wand het beeld mede bepaald.  Zie ‘De stijl van Europese grotschilderingen’ in de rubriek Kunst.
Een overvloed van dieren dus, maar opmerkelijk niet per se hun voedselbron. Vreemd.

San. Twee eeuwen oude rotsschildering getiteld het Zaamenkomst paneel in Maclear District in Drakensberg, Zuid Afrika. Een groep gemeenschappelijk levende zoogdieren vormt een kudde. Een kudde biedt de dieren bescherming. Een herder is de hoeder van de kudde. Kokopilau.

Over het algemeen beschouw ik werk dat het van de hoeveelheid moet hebben als een zwaktebod. Gemakkelijk scoren. Onze fascinatie wordt immers getriggerd door de primitieve wens naar overvloed.
Desondanks heb ik verschillende werken ontwikkeld, die met massa werken, de bierbliklusjes en het werk nicknamed Witloof uit 1992-1993.

Grootte of formaat is eveneens belangrijk. Monumentaliteit en volledigheid suggereren.
En de illusie van het genie onafgebroken werkend aan diens meesterwerk.

De organisatie Journalisten zonder Grenzen komt op voor de persvrijheid overal ter wereld.

Allart Lakke, 2011/2012.