Een hernieuwde poging in de kwestie onaf/mislukt.

Zie ook het blog ‘Het Ding’, over het Ding, superheld van de Fantastic Four. Het Ding is door straling genetisch gemanipuleerd en lichamelijk en geestelijk mismaakt geraakt. Het Ding blijkt een onding, een oerkracht en primitief. Principieel onaf. Onbewust. Per ongeluk gecreëerd. Ook naamloos.
Het Ding is vergelijkbaar aan een Gigant, een Titaan, een reus, die beteugeld dient te worden door de natuurwetten, ongebreidelde materie. Het Ding is een onding uit het Tohuwabohu voortgekomen, het is primair en simpel, onvolledig uitgewerkt en rudimentair. Subconscious. Een onding is iets onbeschrijfelijks. Een ‘mudhead’. Mislukt. Een misbaksel voortgekomen uit het Tohuwabohu, het woord ‘tohu-bohu’ oftewel woest en ledig. Wanorde. Een wirwar. Het ongewisse.
De Hebreeuwse tekst van de bijbel begint met de aanduiding van het “tohu va bohu”, “zonder vorm en leeg” of “chaos en uiterste verwarring”, waar het gebruikt wordt om de ongeordende staat van de aarde, het heelal voor de creatie door God te beschrijven, voor de toepassing van de wetten van de natuur.

Een misbaksel dus, een probeersel. Onaf. Een mislukt ding. Verworpen en imperfect.
Maar mislukt, onaf, stuk, kapot oftewel beschadigd betekent niet per definitie disfunctioneel of intentieloos.

Het door de mens vervaardigde produkt. Elk ding of artefact heeft een functionele levensduur en een oorspronkelijke betekenis of intentie, een mentaliteit. Vergelijk de rituele betekenis van het masker in functie met de status van kunstwerk aan de muur bij de verzamelaar. Nieuwe functie.
Wordt de oorspronkelijke betekenis of functie beïnvloed door het mislukken? Of door de veranderde functie? De mentaliteit, de intentie lijkt ongewijzigd. Hetgeen mislukt is de projectie, de materiële uitwerking van de intentie.

Wat is mislukte kunst? Onaf.
Is iets mislukt als het ontbreekt aan functie? Intentie? Onzuiver?
Het Grote Glas van Marcel Duchamp is in scherven gebroken. Het is per ongeluk stuk gegaan en gerestaureerd en daarna door de kunstenaar voor áf verklaard. Het is wezenlijk tegelijkertijd af én onaf, want blijkens instructies uit ‘the Green Box’, een soort handleiding, zijn bepaalde elementen niet vervaardigd. Het is dus stuk en onaf. Ook de Victory Boogie Woogie van Modrian is wezenlijk onaf gebleven door diens dood in 1945. Zie blog ‘De zielige Victory Boogie Woogie’. Het schilderij is een poging. Subliem en zielig, misplaatst en onbegrepen. Een ding met een soort schets-achtige status.
Onaf is niet per se hetzelfde als disfunctioneel.
De Hellepoort van Auguste Rodin, zie mei 2009 ‘Genius’. Een levenswerk, onaf, zelfs nooit tijdens zijn leven in brons afgegoten. Onvolledig. Mogelijk was Rodin zich bewust dat het niet af te maken was. In het onderwerp, de hellepoort, is de onmogelijkheid tot volledigheid vervat. Het is een soort van omgekeerde status, het is altijd af. Compleet en incompleet.

De beelden van de oudere Michelangelo. Onaf.
Neem het requiem van Mozart. Onaf.

Wat is het verschil tussen onaf en mislukt. Intentie.
Van iets dat wezenlijk onaf is, kan uiteindelijk niet worden beoordeeld hoe het zou zijn geweest indien het afgemaakt zou zijn geweest. De status van het ding is ‘in statu nascendi’, het wordt a.h.w. continu geboren. Het ding is niet definitief. De materie kent geen ‘finale’ vorm. Het openbaart intentie, maar vervuld deze niet volledig. Het is een poging. Onbeholpen.
De waarde ervan wordt gerelateerd aan andere ‘produkten’ van dezelfde hand.
In het onvolledige, het onaffe is de mogelijke mislukking van het ding besloten, het is ‘in statu nascendi’ en daardoor intentie zonder finesse. De beoordeling is tegelijk uitgesteld, hooguit de poging wordt beoordeeld in vergelijking met  de rest van het oeuvre, het streven.
Een mislukt ding nu is stuk en/of onvolledig, het is voorbij het streven en afgedankt, verworpen. Het functioneert mogelijk niet naar behoren, het is beschadigd of onafgewerkt. De projectie en de materiële uitwerking komen niet overeen. Het mislukte ding kent fysieke mankementen, het is onzuiver. Ontbrekende delen. Het is onvolledig. De kunde, kennis of materie ontbrak om het compleet te vervaardigen, het is mislukt. Een onding.
En een dubbele deur.

In onaf is de poging, het streven bevroren, met als gevolg een uitgesteld oordeel en in mislukt faalt de poging. De intentie is in onaf aanwezig, bij mislukt is de uitwerking van de intentie afgekeurd. Streven en falen, beide situaties van onvolledigheid. Van ontbrekende materie.
Omhoog en afdalende richting.

En in die betekenis van onvolledig zijn het Ding en de Victory Boogie Woogie en het Grote Glas en de Hellepoort gelijk. Ondingen.
Uit het Tohuwabohu voortgekomen, onvolledig en rudimentair.
Er lijkt een terugwerkende kracht van dat standpunt uit te gaan. In de zin van onvolledigheid als kenmerk van het kunstwerk, als een onding in een streven zonder einde.
Een onding in statu nascendi. De bevruchting van Marcel Duchamp, de deuren naar de hel van Rodin op een kier. De hemelse dans van kleuren door Mondrian.
Een half schilderij.
Terug bij de vraag naar mislukte kunst?

Kunst lijkt een rest-categorie. Als een ding niets voorstelt, geen betekenis genererend, geen specifieke functie blijkt te hebben, kan het altijd nog kunst zijn. Heel irritant.

Op youtube ‘Andy Warhol’s Wigs’.

Allart Lakke, mei 2010.