Oorlogskunst

Nee, het is niet ongelijkheid of incompatibiliteit, maar de verwantschap door vergelijking, die ik zoek. Oorlogskunst. Wat is het verband tussen kunst en oorlog?

Het kunstwerk gemakshalve verondersteld als fysieke drager van een ethische functie, (mogelijk te vertalen in een propagandistische strekking). Minimal art propaganda, waarvoor? Voor het concept van minimalisme.
Een vorm van prothese, uitwendig geheugen. Met een bewuste lading of een mentaliteit. Zelfs het visioen is grondig verankerd in een geloof.
Aktueel in de reklame is de verbeelding van schoonheid, die Übermensch-achtige trekken heeft, een in de bron vervuilde boodschap. 

Hm, kunst en propaganda, neem de Middeleeuwse, bijbelse kunst, werk vanuit een helder standpunt en ideologie. Het christendom en de noodzaak tot verkondiging van de boodschap en bekering. Marteling als werktuig. Die potentie, die drang is naar buiten toe gericht. Extern en lijkt oorzakelijk in de vernietiging van de beelden en geschriften uit de Zuid-Amerikaanse culturen.
Maar ook intern ontstaat spanning. Onderdrukking en bevrijding van de katholieke iconografie en dominantie. Beeldenstorm, waarin iconoclasme, vernietiging van christelijke beelden, plaatsvond.
Uitlokking door het beeld? Symboolwaarde.

Ken ik beelden, die mij oproepen tot geweld ten opzichte van het beeld? Huh? Vernietig mij!
Zoiets als het geheim, een stukje papier met informatie, waarbij het papier vervolgens vernietigd moet worden.
Er bestaan weerzinwekkende beelden.
De avant-gardistische provocatie. Schande.
Er is de veranderende status van een beeld tijdens een revolte.
Maar in het algemeen niet, ik ken geen beelden die oproepen tot hun eigen vernietiging. Of toch? Tinguely? Een landmijn?
De draak die zichzelf opeet bij Arretje Nof.
Escher’s ruimtes.
Het bestaat, maar niet in grote mate. Zie ik iets over het hoofd?

Een mens kan boos worden om een gebeurtenis, een misstand, een afbeelding roept soms heftige reacties op. Recentelijk cartoons. Het vernietigen van de afbeelding, een symbool is vervolgens ritueel deel van de reactie. Een overtreffende trap is het geweld van de beeldenstorm. De beelden dienen vernietigd als in een cataclysme, plotselinge verwoesting, een afleiding. Kruisbeelden, Maria’s en heiligen in steen, de beelden zijn niet oorzakelijk, inhoudelijk verantwoordelijk voor hun vernietiging.
Bestaat zoiets als een ‘verkeerd’ beeld?
Nee en ja. Onderdrukking geschiedt via de beelden, niet door de beelden? Fout is de propagandafilm ‘Der ewige Jude’, het toont een verkeerd beeld. Verwrongen realiteit. Een groteske persiflage, als instrument in raciale en misdadige politiek. Het geweld wordt over de onschuldige afgeroepen.
Noem een ander tot geweld op roepend beeld, provokatie, de tekst ‘ik roep op tot geweld!’, verboden, propaganda dus. Je middelvinger opsteken. Een vlag verbranding. Cartoons in een interpretatie anders als voor de doelgroep. Het is voornamelijk contextueel. Is het beeld ‘an sich’ onschuldig? Het Sieg Heilgebaar herinnerd aan geweld en is verwant aan geweld. Er bestaan dus vervuilde, schuldige beelden, bij wet vastgelegd. Een strafbaar gebaar met bijbehorende kreet.
Dutroux. Een identiteit die tot geweld oproept. Door misdaad, niet vanwege de afbeelding.
Noem een ‘verkeerd’ beeld. Dictators. Stalin verering. Maar altijd pas achteraf. Na statuswijziging.
En zwaaien naar keizer Akihito? Glijdende schaal.
Een foto van een executie. Is een verbod in dit geval noodzaak? Censuur?
Bestaan er beelden die oproepen tot geweld? Foutief geïnterpreteerde beelden. Of als symbool oproepend tot geweld.
Ja dus.
Onrechtstreeks bijvoorbeeld in de ontmaskering van beelden als zijnde propaganda, van sculpturen die eertijds als kunst golden. Zoals het werk van de beeldhouwers Breker en Thorak. Hun beelden hebben tot bedoeling het ‘Herrenras’ uit te beelden, de Übermensch. Die beelden zijn vervuild door het gebruik in de Nazi-overtuiging. Hun functie was de ideologie te ondersteunen. Onrechtstreeks zijn de beelden operationeel geweest in het veroorzaken van agressie en geweld.


Het is zoiets als het ruiterstandbeeld van Lorenzo de Medici? door Verrocchio, de pose als de effectieve voorloper van de tank. Macht uitstralend, onoverwinnelijkheid. Een compleet agressief beeld. Onderdrukkend.
En in die onderdrukking schuilt inmiddels het kwaad. Het is de dubbele bodem in het beeld. De overtuiging of mentaliteit. Het streven. Het openlijk streven naar onderdrukking is onwenselijk geworden.
In het geval van Breker en Thorak ontstond vervuiling van de klassieke bron. De werkelijke ‘ontaarding’ van kunst door misbruik.

Een beeld door geweld vernietigd, alsof het daartoe oproept. Omvertrekken van groetende Sadam Hussein.
Verscheuren van een foto van de Paus door Sinead O’Connor, 3 oktober 1992 in de Amerikaanse televisieshow Saturday Night Live.

Oorlogskunst. Wat is de status van het werk van de Duitse beeldhouwers Arno Breker en Josef Thorak? Vervuild.

Kunst met het onderwerp oorlog of verschrikkingen dan. Een meestentijds impotent onderwerp? Goya is eerder een uitzondering met diens etsen over de ‘Verschrikkingen van de burgeroorlog’? Nee, niet waar.
Zeeslagen door Willem van de Velde de Oude.
Otto Dix. Guernica.
Veldslagen. Chroniquer. Verslaggeving in vergelijk met slachtoffer getuigenis.
De meeste beelden van de oorlog zijn idealiserend, niet ontluisterend? Dan is het propaganda.

Oorlogen worden mede gevoerd om loot, buit, kunstvoorwerpen. Het gesleep met kostbaarheden is groots en symbolisch. Een belangrijke link in de waardering van een kunstwerk is diens curriculum, in de lijst van eigenaren.

Verband tussen Unit 731, of evidenter een massagraf en ‘La porte de l’enfer’?
De realiteit, afgrijselijk en afschrikwekkend in schaal en het visionaire van de verbeelding van Rodin van de verschrikkingen.
Maar schilderijen bedrijven geen politiek, bezitten geen mentaliteit? Is alleen ‘verkeerde’ kunst vervuild als propaganda te gebruiken? Is Pop Art geen propaganda? Zogezegd tongue in cheek, die allang die functie niet meer heeft.

Pornografie van geweld. Japanse wreedheid. Genadeloos.
Het geweld neemt de vorm van kitsch aan voor de daders. Onwerkelijk, onecht in de overdaad. Het doden in de vorm van onthoofden wordt voor de daders een spel. De Keizer is god.
Hiroshima en Nagasaki als straf.

De oprichting van een stichting voor the last judgment show.
Drie bestuursleden. Kosten. Doel omschrijving.

Allart Lakke, mei 2010.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *