Ik bezocht verschillende malen grotten met tekeningen en/of –schilderingen en begin met een overstatement.
Hoe komt het dat de grotschilderingen in Zuid-Frankrijk en Noord Spanje in één stijl lijken te zijn uitgevoerd, alsof één en dezelfde schilder al die grotten is afgegaan? Hoogst onwaarschijnlijk, allemaal van één hand, het zou o.m. een opzienbarend reisschema van het schilders genie in de prehistorie betekenen. Van Peche Merle naar Lascaux naar Altamira en dat twaalfduizend jaar geleden met palet en penseel in de hand. De reden van de gelijkenis is inhoudelijk en technisch en éénmaal vastgesteld blijkt er grote diversiteit in de overeenkomst.
De mooiste schilderingen zijn de frezen van Lascaux, waarop hordes beesten weergegeven zijn, kuddes van overvloed. Bizons, herten, neushoorns, runderen, paarden, rendieren en stieren. Allerlei dieren in een rode vlek en enkele zwarte lijnen, maar helder geformuleerd, vaardig en sierlijk geschilderd in een welbepaalde stijl en in the flow van de grillige wand. 
De wijze, de tocht, waarop men de schilderingen benaderd, door nauwe gangen en spleten naar een ondergrondse grot, die onderdompeling in de aarde maakte deel uit van het ritueel van de bezichtiging, tenminste dat is lange tijd onder archeologen betoogd. De toegang tot de ondergrondse kamers is niet eenvoudig, het moet intentioneel ondernomen worden, voorbereid. Claustrofobisch element. De schilderingen hebben mogelijk lange tijd ritueel gefunctioneerd. Wie weet? Het schilderen zelf is niet omstandig en zal niet extreem tijdrovend geweest, de tijdspanne, waarover de schilderingen zijn uitgevoerd, kan evenwel enorm zijn. Deskundigen dateren de oudste rotsschilderingen uit Lascaux op 15.000, de jongste op 10.000 v. Christus. Hoe veelvuldig dergelijk ritueel of überhaupt gebruik of bezoek zich voltrok is naarstig gissen.
Waren stellages nodig om de wanden en/of plafonds te kunnen beschilderen?
Niet het geval in Altamira, noch in Peche Merle.

Of is het uniforme van de schilderingen zoiets als waarom de westerling alle Chinezen min of meer op elkaar vind lijken, een gebrek aan onderscheidend inzicht? Bij nadere beschouwing blijken immers kwaliteitsverschillen zichtbaar, die de uniformiteit ontkracht. In Peche Merle is duidelijk kwaliteitsverschil tussen de verschillende tekeningen, graveringen, verf streken en ‘dots’. Deze afbeeldingen zijn hoogstwaarschijnlijk niet tegelijkertijd vervaardigd en niet door één en dezelfde persoon.
Inmiddels is wetenschappelijk vastgesteld dat er een groot tijdsverschil is tussen twee groepen schilderingen in Altamira.

De handen, als negatieve omtrekken, ontstonden door kleurstof om de hand heen te spuwen in een fijne spray van verf. Bedenk dat de techniek door de onwetende niet gezien wordt. M.a.w. de afbeelding heeft voor de onwetende een magisch karakter, tovenarij. Een ongrijpbare illusie op de rotswand. Cueva de las Manos, Spanje. Het is ons niet mogelijk de kracht van deze illusie destijds in te denken. De hand van god.

Onder welke omstandigheden, condities ontstonden de schilderingen? Volgens mijn broer Hein, eenvoudigweg uit verveling, na een overtollige maaltijd met de restanten daarvan, met de vettige resten aan botten en stukken houtskool uit het vuur. Uit meligheid en spel. Kunst als een overbodigheid.
Het omgekeerde zou eveneens kunnen. Door het ontbreken van voedsel, uit honger.

Onze voorouders waren vleeseters, carnivoren, ook wel ‘hunter-gatherers’. Zij leefden in grote afhankelijkheid van de brandstof van het beest. Trokken mogelijk gedeeltelijk mee met de kuddes of wachtten die op. Het beeld van de prooi is een belangrijk beeld voor de jager, een exact beeld. Accuraat. Het doel.

De inhoud, de techniek en de gebruikte middelen veroorzaken de gelijkenis. De inhoud van de schilderingen betreft zonder uitzondering dieren en daarvan de karakteristieke elementen in silhouet. Het natuurlijk oppervlak van de rots wordt geïnterpreteerd en gebruikt om de dieren vorm te geven, zoals kinderen naar de wolken kijken en fantaseren. Het is een vorm van natekenen vanuit de wens. De vlekken van kleurstof, slechts enkele pigmenten met vet aangelengd en de omlijning in silhouet zijn de ‘gemakkelijkste’ wijze van afbeelden? Het beeld is suggestief en soms driedimensionaal, de wand werkt nog altijd mee. Ook onze bewondering voor de prehistorische prestatie beïnvloedt onze kritische blik, evenals de ondergrondse situering, de tocht door de berg.

Doordat de schilderingen in lagen zijn opgebouwd is duidelijk dat de latere toevoegingen willekeurig over de eerdere zijn aangebracht, zonder verband. Waarschijnlijk omdat de lichtval veranderlijk was, waardoor andere dieren in de grillige wand opdoken. Hoeveel lagen zijn er?

Was er een vorm van censuur, een verbod op een andere verbeelding dan het dier? Wat dan, er bestonden gebouwen noch voertuigen, wegen noch kleding noch bloemstukken. Een mens?
Van de schilder wordt gezegd dat als die honger heeft, een stilleven van voedsel zou schilderen.
Hetgeen de grotschilderingen tonen zijn gefantaseerde vlees maaltijden. Mogelijk zijn het instructies voor de jacht. Of betoveringen van de prooi. Oefen dieren als doel op de wand getekend

Ondanks het mogelijk langdurig gebruik van de grotten is geen heftige verandering in de stijl waarneembaar, niet zoals in de westerse geschiedenis van realisme naar impressionisme naar kubisme enzovoort. Klaarblijkelijk voldeed de afbeelding aan de verwachtingen, bedenk de belichting is door vuur. Of men had geen keus in stijlvormen en de afbeelding kan niet anders als op deze wijze worden opgeroepen.

En ondanks de uniformiteit zijn er duidelijk kwalitatieve verschillen.
Schilderen is een oud fenomeen. Wat voor een soort figuur schilderde Lascaux?

Allart Lakke, februari 2010.