Ik kijk naar een Georges Braque (1882-1963), het schilderij getiteld ‘Viaduct at L’Estaque’ (72.5 x 59 cm, olie op doek uit 1908), de versie van het landschap in de collectie van het Musee National d’Art Moderne Centre Pompidu, Parijs. Het is alsof de huizen losgeslagen blokken zijn die in de bedding van het dal voort spoelen in de richting van het hoge viaduct aan de einder. Het groen van het loof spat op als golven. De blokken zullen misschien op de pijlers te pletter slaan of het viaduct omver werpen.
Het beeld herken ik.
Van die tollende blokken in de recente tsunami bij Sendai.
En het viaduct zie ik in de vernietigde Lahntalsbrücke bei Limburg.
Een viaduct is een verkeersbrug tussen twee punten, gescheiden door een rivier, kloof, dal, weg of een ander overbrugbaar obstakel. De twee punten worden door de brug op gelijke hoogte met elkaar verbonden. Een belangrijk kenmerk van het viaduct is de hoogte van de overspanning.
De ‘fout’ van het bouwwerk zit onder meer in het besmette curriculum van de Lahntalsbrücke. De bouw vind namelijk plaats tijdens een periode van toename van dwangarbeid in Duitsland, werk in gevangenschap verricht.
En het was een prominent nazi-bouwwerk, het fungeerde dus als propaganda.
De architect Paul Bonatz (1888-1956) was verantwoordelijk voor het ontwerp van de Lahntalbrücke, die opgeleverd werd in 1939. Wikipedia:
In den 1930er Jahren war er künstlerischer Berater von Fritz Todt, bei vielen Entwürfen von Brücken der Reichsautobahnen beteiligt und regelmäßiger Verfasser von Fachbeiträgen in der programmatischen Zeitschrift Die Strasse.
Nach dem ungeklärten Flugzeugabsturz, bei dem Todt ums Leben kam, und der Uneinigkeit mit Hitler über die Dimensionen des neu entworfenen Münchner Großbahnhofs verließ der parteilose Bonatz 1943 Deutschland in Richtung Türkei.
In het ontwerp van Paul Boniatz was de Lahntalbrücke 514 meter lang. Deze natuurstenen boogbrug voor autoverkeer bestond van 1939 tot 1945. De maximale hoogte was 60 meter. De pijlers verjongden zich elegant van 6 tot 4,5 m breed, waardoor de monumentale werking versterkt werd. Door de materiaalkeuze en de boogbouw wijze correspondeerde de brug met de destijds onbeschilderde Limburger Dom en de oude Lahnbrug (106 meter lang) uit de veertiende eeuw.
De brug gold wegens de landschaps- en plaatsgebonden vormgeving als een bouwkundig monument en klassiek voorbeeld van de geslaagde samenwerking tussen architect en ingenieur. Het bouwwerk was exemplarisch voor de Stuttgarter Schule of ‘Das Neue Bauen?’ De tegenhanger van het modernisme in het Bauhaus.
Van Paul Bonantz is ook het Stuttgarter Hauptbahnhof uit 1922.
In de nacht van 26 maart 1945 bliezen Duitse troepen voor het uit de richting van Montabaur oprukkende Amerikaanse leger één van de bogen van de brug op. Die nacht en de navolgende dagen stortten zes andere bogen in. De brug was zes jaar oud en onherstelbaar vernietigd.
De breuken in de weg door het vernietigen van bruggen over de strategische dal- en rivier overgangen.
Duitse architectuur, nazi-architectuur.
Is de Lahntalsbrücke een ander viaduct als op het schilderij van Braque? Braque was destijds ‘entartet’ verklaard en het viaduct Arisch.
Besmet.
Mangfallbrücke bei Weyarn
Brücke über die Freiberger Mulde bei Siebenlehn
Teufelstalbrücke bei Hermsdorf/Stadtroda
Lahntalbrücke bei Limburg
Brückengalerien bei Drackenstein in der Schwäbischen Alb
Sulzbachtalbrücke bei Denkendorf
Elbebrücke bei Magdeburg
Elbebrücke bei Dresden (?)
Saalebrücke bei Jena-Göschwitz
Saalebrücke bei Rudolphstein. Mooi.
Donaubrücke bei Leipheim
Mainbrücke bei Griesheim
Werrabrücke bei Hannoversch Münden
Thüringentor bei Eisenberg
Bahrebachmühlenviadukt bei Chemnitz-Borna
Muldental bei Nossen
Een bruggenbouwer, het is in de politiek een compliment, als architect tijdens het nazi-regime foute boel.
Allart Lakke, mei 2011.