Spectaculair in ouderdom en ontwerp, het raadselachtige, archeologische complex Göbekli Tepe (dikke buik, dikzak) of de Navelberg in Turkije. Die Navelberg is een opgeworpen heuvel van 50 voet hoog waaronder een heiligdom is begraven met een ouderdom van circa 11.000 jaar, dus van 9000 BC. Het is het oudst bekende tempelcomplex ter wereld. Door middel van C14-datering zou men het begin van de oudste laag hebben weten te dateren op minimaal 11.000 v.Chr. (in het late Mesolithicum dan wel het zeer vroege Neolithicum)?
In die oudste nederzettingslaag (laag III) vond men monolithische T-vormige pilaren, die samen met (grof gestapelde) muren cirkelvormige of ovale ruimtes vormen. In het midden van zo’n bouwwerk staan telkens twee nog grotere T-pilaren. Sinds 1994 zijn vier van zulke ruimtes opgegraven met doorsnedes tussen de 10 en 30 meter. Op grond van geofysische onderzoek vermoedt men dat er nog zestien van dergelijke bouwwerken onder de grond liggen.
Zo’n 8000 jaar voor Christus zijn de gebouwen opzettelijk onder een heuvel van aarde en zand bedolven, zo’n 300-500 kubieke meter zand, de Navelberg. Merkwaardig.
Citaat National Geographic. The Birth of Religion By Charles C. Mann
The earliest rings are the biggest and most sophisticated, technically and artistically. As time went by, the pillars became smaller, simpler, and were mounted with less and less care. Finally the effort seems to have petered out altogether by 8200 B.C. Göbekli Tepe was all fall and no rise.
De grote hoeveelheid skeletresten van wilde dieren duiden erop dat de mensen een bestaan als jager-verzamelaar leefden, nomadisch en nog geen gedomesticeerde dieren hielden of landbouw bedreven. Desondanks is een complexe samenleving nodig om de bouwwerken te verwezenlijken. De socio-culturele verandering blijkt hier de agri-culturele revolutie vooraf te gaan.
Kalksteen is weliswaar zwaar als bouwmateriaal, het is overvloedig aanwezig en relatief gemakkelijk tot blokken te hakken of bewerkelijker te beeldhouwen. En het is langdurig weer bestendig.
Typisch in Göbekli Tepe zijn de T-vormige monolithische pilaren van kalksteen gehouwen, tot 3 meter (9.8 voet) hoog en 7-10 ton zwaar.
De figuratie in laag-reliëf op de pilaren is naïef en gelijkvormig van stijl te noemen en staat naast een abstracte laag van ongeduide pictogrammen. Op de zorgvuldige gebeeldhouwde figuratieve reliëfs zijn leeuwen, stieren, zwijnen, vossen, gazelles, ezels, veel slangen en andere reptielen, insecten, schorpioenen, mieren, spinnen en vogels, vooral roofvogels en watervogels (reigers, eenden) en enkele antropomorfische figuren uitgebeeld. De reliëfs op de Gobekli Tepe’s pilaren worden niet gedomineerd door eetbare diersoorten als het hert of kudde beesten maar door bedreigende dieren als leeuwen, spinnen, slangen en schorpioenen.
Is de decoratie van één hand? Een meester beeldhouwer?
Die monolithische T-vormige pilaren zijn allen min of meer uniform, evenals de ruimtes waarin deze toegepast zijn. Één ontwerp dus. Wie bedacht het? De monoliet is soms gekapt alsof het twee stenen betreft een vertikale, staande met een horizontale lintel.
De kalksteen soort is relatief makkelijk te bewerken, maar hoe was dat in het vroege Neolithicum? Vuurstenen werktuigen zijn, scherp en hard. De figuratie lijkt in situ uitgevoerd, tijdens het transport zou het onherroepelijk beschadigen. In het golvende oppervlak is het reliëf als een tekening gegraveerd.
Enkele sculpturen zijn compleet uitgehakt.
Enkele archeologische plekken in ouderdom ter vergelijking:
De uit ongeveer dezelfde tijd stammende bebouwing van Jericho kent geen kunstzinnige versieringen of grote beelden.
Çatal Hüyük is 2000 jaar jonger, van 7500 voor Christus.
En Stonehenge is pas van 2300 voor Christus.
Zie ook youtube: ‘Ancient Aliens (10) Unexplained Structures and Devastations 5/6 en 6/6’
Een serie door Zeta Reticula.
Zie ook website allartlakke.com ‘De beeldhouwer van Lepenski Vir’.
Allart Lakke, september 2011.