Zeven foto’s van de Russische dichter. Hij is de held van de kakke rlakken snor. Het inmiddels elke Rus bekende spotgedicht ‘De Heerser’ over Stalin heeft Mandelstam destijds in de jaren dertig van de vorige eeuw aan slechts enkelen voorgedragen, desondanks was het voldoende om hem in de Goelag om te brengen. De woorden waren te sterk, het beeld onaanvaardbaar, kakkerlakken snor. De angst van de dictator te groot.
Osip Mandelstam kende zijn eigen werk uit het hoofd, een gedicht werd door hem volkomen in de gedachte ontwikkeld, om in perfecte staat vervolgens uitgeschreven te worden. Een gedicht ontstaat zoals Pallas Athena uit het hoofd van Zeus groeit, bij haar ontstaan direct een volwassen vrouw. Een ‘affe’ creatie.
Zijn vrouw Nadezdja Mandelstam redde zijn werk van de vergetelheid door haar memoires en haar geheugen. Ik lees soms in zijn in het Nederlands vertaalde bundels, het is poëzie die hermetisch want buitengewoon gecultiveerd is. Een rijkdom aan associaties en beeldrijm. En het zijn maar vertalingen, want in de oorspronkelijke taal is het ritmische en sprankelende effect naar het schijnt verbluffend.
Oh, Osip Mandelstam werd gebroken door de verhoren van de geheime politie in de Lubjanka gevangenis. De man werd vernietigd in de essentie van zijn bestaan, want Ossip werd tot verraad gedwongen om vervolgens gedeporteerd te worden naar het oosten. Hij pleegde een mislukte zelfmoord door uit het raam te springen. Op transport onderweg vervolgens verder de Goelag in, schijnt hij gestorven te zijn.
Een eiland van de Apatoi heet Ossip (sic), het is de broeder van Primo (Levi), een kristal. Beiden waren slachtoffer van de terreur van een dictatuur. Hun werk is een heldere getuigenis van ‘ein Mensch’.
Bent u geïnteresseerd in Osip lees dan ook ‘Osip Mandelstam (1891-1938) deel 2’ en ‘De Heerser’ onder Krachtstof.
Allart Lakke, 2009.