Titel: Departure. Formaat: 3:00 bij 2:20, jaartal 2011. Techniek en materiaal: gomdruk, houtsnede, tape, typex, tekening, schildering, staalwol, polymeerhars .

Het beeldend werk van de kunstenaar Peter Zuur oogt zachtaardig, bedeesd bijna en het is gedempt van kleur, uit pasteltinten en talloos veel grijzen tot in diep zwart opgebouwd. De bescheidenheid is tevens in het oorspronkelijke schets formaat vervat, alhoewel uiteindelijke werken behoorlijk fors kunnen worden, begint het beeld vaak nietig. Het afgebeelde lijkt dromerig en kwetsbaar, dun of schraal, maar niet karig, want het is rijk aan sfeer. De beeldtaal is schimmig, bijna soft-focus en enigszins somber alsof een zompige waas voor uw ogen hangt. Het beeld is desolaat, maar ontvankelijk in de betekenis van een landschap door de dichter te betreden, die mogelijk dergelijke eenzaamheid zoekt.

 

U ziet het verlaten landschap van de ruïne, het restant in de romantiek van de afzondering. Lichten die doven of strepen trekken in tijd. De scherpte van de werkelijkheid is aangetast, afgezwakt als in een ‘fade out’, verbleekt of doorgeschoten in het contrast van een over ontwikkelde foto. Peter Zuur creëert een verweesd landschap, waarin perspectivische lijnen de ruimte doorsnijden en deze laden met spanning.

U proeft vanitas en vergankelijkheid, beide misbruikte termen, leeg van zichzelf, maar hier opnieuw vitaal gemaakt. Zuur hanteert een vergankelijkheid op de vierkante millimeter.

Is cultuurpessimisme voelbaar?

De beelden van Peter Zuur doen onwezenlijk aan, alsof alles is opgelost in het fluïdum van een transparante wereld, waarin u zweeft als een geest, die elk moment door een zucht wind uiteen kan vallen. Niks beklijft en van hetgeen u waarneemt blijven slechts een schim in het geheugen achter, het residu van een beeld, gekraste negatieven.

Getuigt het werk van het geloof in een collectief geheugen? Het speculeert op het geloof in de herkenbaarheid, de inwisselbaarheid van het beeld. Over de leesbaarheid door reductie van het afgebeelde tot een essentie van sfeer vervuld.

 

Het papier oogt doordrenkt, verlijmd en gescheurd, met ‘blots’ van kleur vlekken, het heeft geleefd. Het kleinere werk van Peter Zuur lijkt gevonden, alsof hij simpeltjes een verweerd en vergeeld stukje papier recupereerde. Het oog bedriegt echter, want die veroudering of vergankelijkheid van de afbeelding is zorgvuldig gemanipuleerd door de technische ingrepen van kunstenaar. Etsen in gomdruk en prints, Peter Zuur beheerst zoiets als de techniek van de vervalsing, voor zover die afhankelijkheid is van de suggestie van het doen verstrijken van de tijd. Er is verwantschap met röntgen fotografie, waarin het onzichtbare zichtbaar gemaakt wordt, de sfeer is tijdloos en de vluchtigheid gefixeerd. Het ongrijpbare wordt onthuld.

U ziet een vorm van abstractie, die over de werkelijkheid heen ligt. Letterlijk in de technische hertaling en vervreemding van het oorspronkelijke beeld in gomdruk en in de toegevoegde lagen inkt, tape en epoxy. Figuurlijke abstractie tevens door die toegepaste techniek, die een bewuste transformatie veroorzaakt, waardoor de afbeelding als uit een droom tevoorschijn komt. Het beeld doemt op en is vaag, maar tegelijk daarin juist helder geformuleerd, krachtig en exact. Peter Zuur streeft naar een icoon-achtige status voor de afbeelding. Een beeld dat blijft hangen net binnen het bereik van uw bewustzijn, opgeroepen juist voor het wegzakken in slaap of vlak na het ontwaken. Een vorm van gewaarwording, bijna als in de Aha-erlebnis. In essentie vormt dat moment een kortstondige indruk, een vliedend beeld, indringend, maar ongrijpbaar. Peter Zuur vangt en fixeert het. De finesse van het werk is gevat in de keuze voor de alledaagsheid, de selectie uit de repeterende beelden, die voornamelijk gemeden worden door ons bewustzijn. Precies die ‘normale’, onopvallende beelden zijn degene waar Peter Zuur de poëzie uit tevoorschijn roept. Niet met grootse gebaren, maar in een subtiele manipulatie.

Een vreemde overtreffende trap in miniatuur. Het ge-etste zoet van Peter Zuur.

 

De kunstenaar werkte afgelopen jaar onder meer aan een serie met als uitgangspunt het uitzicht van zijn vorige studio. Het was een banaal uitzicht over een grotendeels leeg terrein afgezoomd door een spoorweg, waarachter een goedkope woonwijk ligt. Hij nam gedurende lange tijd foto’s van diezelfde situatie, dewelke hij vervolgens bewerkte tot sferische beelden, die grotelijks van elkaar verschillen. Iets wat niet was wordt werkelijkheid, een soort van aantrekkingskracht is voelbaar van een landschap met een geschiedenis.

Die alledaagsheid van een onbetekenend uitzicht, die banaliteit, wordt door Zuur verheven en mysterieus. Uit het niets iets. En dat iets is een schijnbare werkelijkheid, die manipuleerbaar blijkt en die transparant is en bijkans ongrijpbaar.

 

Het werk van Peter Zuur is mooi en elegant. De grofheid van de paneeltjes en de gladde huid van de afwerking contrasteren smaakvol. De ogenschijnlijk toevallig tot stand gekomen afbeelding is zorgvuldig gecomponeerd en wordt ingebed in een transparante hars laag, die het beeld tegelijkertijd isoleert en fixeert. De grote werken (?) zijn beheerst en voldoende uitgerijpt, deze zijn opgebouwd uit vier tot zes vellen in gomdruk, naadloos verlijmd op spaanplaat.

De vetheid van de kleine paneeltjes.

Die smetteloze afwerking, een stofloze huid verheft het beeld.

 

Techniek. Peter Zuur heeft een eigen procedé ontwikkeld, experimenterend als een alchemist die goud uit lood wil maken. Een omslachtig maar doel zoekend proces. Het begint met fotografie, overgebracht op plastic sheets. Daarvan wordt middels projectie een ets in gomdruk gemaakt en een printafdruk om vervolgens die afdruk met inkt en liquide verf in te schilderen. Lijnen kunnen fysieke draden zijn strak gespannen over het oppervlak en verzonken in de epoxy, want de uiteindelijke afwerking geschiedt in een spiegelgladde epoxyharslaag.

 

In het werk van Peter Zuur is formaat uiterst belangrijk. Het gewicht van compositie en de inhoud in verhouding tot grootte wordt precies afgewogen. Een intuïtief handelen, waarin ervaring een grote rol speelt. Het formaat van elk werk is dus afgemeten aan de noodzakelijke impact. De formaten zijn soms bescheiden te noemen, andere uitgewerkte beelden kunnen fors van formaat zijn. Maar een beeld van Peter Zuur hoeft blijkbaar niet per se groot te zijn om kracht te genereren. Het kleine blijkt eveneens monumentaal en de ruimte geladen.

Fysiek heeft het werk soms een postkaart-achtige kwaliteit, dat lijkt oneerbiedig, maar bedoeld wordt het effect van de verwering van een oude postkaart én een boodschap uit den vreemde. Het werk anticipeert op de suggestie van een verleden, van vergankelijkheid en transparantie.

 

Welke kunstenaars zijn referenties voor Peter Zuur? Panamaremko, die Zuur bewondert vanwege zijn poëtische kracht in materiaalgebruik. De nietigheid verheffen.

Hij kent het werk van Richard Hamilton, die de bewerking van fotografie grotelijks beïnvloedde.

Hoe kijkt Peter Zuur naar Julian Schnabel of Cy Twombley? Fotografen?

 

Inspiratie. Peter Zuur lijkt met alles te kunnen werken, de oorspronkelijke beelden zijn niet simpel te categoriseren, of het zou het onderwerp banaliteit moeten zijn. Maar het banale wordt bijzonder in de handen van Peter Zuur. Waarnaar verwijst zijn werk? Gothic? Fantasy?

 

Woensdagavond 1 september 2010. Ik spreek met Peter Zuur over de vogels die vrij over Auschwitz vliegen en de onstuitbare lente in bloei. Hoe de natuur wreed is in de ogen van de kamp slachtoffers. Over prominenten en ‘survivors’, over dure muren en Leiden Renaissance. Over de onmogelijkheid van abstracte kunst in Auschwitz.

 

 

Allart Lakke, september 2010.