Ik hou niet van het werk van de expressionist Emil Nolde (1867-1956). Nee, het is gewoon te saai. Bloemen en slecht geschilderde figuren in onduidelijk verband. Het werk getuigt van een soort van rauwe primitiviteit in beeld, kleur en techniek, die me tegen staat.
Die opinie heeft hoegenaamd niets te maken met Nolde’s houding ten tijde van de nazi’s. Het is een inhoudelijke en esthetische kwestie en mijn persoonlijke mening.
Zijn positie is desondanks interessant.

Emil Nolde was lid van “Die Brücke”, van1906 tot1907, hij ontmoette Edvard Munch en was medeoprichter van de “Neue Secession”, in 1908-1910. Met zijn kleurgebruik en krachtige toets was Nolde een invloedrijke figuur. Nolde is dé pionier van het expressionisme en is daarmee één van de belangrijkste Duitse kunstenaars van de vorige eeuw.
In bijna elk Duits museum voor moderne kunst hangt zijn werk.
Nolde was echter eveneens overtuigd antisemiet en nazi.
Wikipedia:
Nolde war früh der Überzeugung, die „germanische Kunst“ sei allen anderen weit überlegen. Er wurde 1934 Mitglied der Nationalsozialistischen Arbeitsgemeinschaft Nordschleswig (NSAN), die im Zuge der Gleichschaltung in die NSDAPN, der dänischen Sektion der NSDAP, eingegliedert wurde.

Van belang is tegenwoordig dat de officiële waardering in Duitsland voor het werk van Nolde vanaf 1937 tot het einde van de tweede wereldoorlog tegenovergesteld was aan de huidige. Nolde’s werk werd in 1937 ‘entartet’ verklaard, zijn persoon werd uit de Rijkskunstkamer gezet en in 1941 volgde een schilder verbod. Een bijzondere positie, de kunstenaar die het regime welgevallig is, maar wiens werk ontaard blijkt.

Wikipedia:
Nolde was a supporter of the Nazi party from the early 1920s, having become a member of its Danish section. He expressed negative opinions about Jewish artists, and considered Expressionism to be a distinctively Germanic style. This view was shared by some other members of the Nazi party, notably Joseph Goebbels.
However Hitler rejected all forms of modernism as “degenerate art”, and the Nazi regime officially condemned Nolde’s work. Until that time he had been held in great prestige in Germany. 1052 of his works were removed from museums, more than those of any other artist.

Er werden 1052 van zijn in musea geëxposeerde werken geconfisqueerd, in depots opgeslagen, vernietigd of in het buitenland verkocht. Nolde’s positie en werk werd ondanks zijn protest vernietigd.

Wikipedia:
Nolde war auch antisemitisch eingestellt, wie aus seinem Buch Jahre der Kämpfe hervorgeht, das 1934 erschien.[4] Er kämpfte gegen jüdische Kunsthändler wie Paul Cassirer und Maler wie Max Liebermann. Er wandte sich auch gegen Bestrebungen, moderne französische Malerei der Stilrichtungen Impressionismus, Kubismus, Surrealismus, Fauvismus und Primitivismus im deutschen Kunsthandel anzubieten. Nolde war daher sehr überrascht, dass seine Werke von den Nationalsozialisten als Entartete Kunst diffamiert wurden – sein Leben Christi bildete den Mittelpunkt der nationalsozialistischen Propagandaausstellung „Entartete Kunst“.

‘Mijn werk is Duits, sterk, vitaal en innig’ schreef een smekende Nolde in een brief aan Goebbels naar aanleiding van het ‘berufsverbot’.
Is Nolde’s werk Arisch? In intentie of inhoudelijk, in uitvoering of onderwerp?
Hij zelf beweert dat het een typisch Germaanse stijl is, het expressionisme.
Voor de waardering van zijn werk blijkt die opvatting van ondergeschikt belang.

Allart Lakke, april 2011.